hakkinda cok tuhaf tartismalarin dondugu film. oyle tuhaf ki acaba farkli iki film mi izledik diye sormaktan kendimi alamiyorum.

--- spoiler ---
1) amerikan askerlerinin cesaretinden ve g.i. joe tavrindan bahsedilmis. bu amerikan askerleri ana cikartma sirasinda metal engellerin arkasina saklanip yanlarina siginmaya calisan silah arkadaslarini iteklemiyor muydu? binanin duvari yikildiktan sonra bizim kahramanlar dusman askerlerine silah dogrulturken tir tir titremiyor muydu? sozde en cesur karakter olan ryan almanlar uzerlerine mermi yagdirirken elleri dizlerinin arasinda korkudan cigliklar atmiyor muydu?

2) alman askerlerinin kotu oldugundan bahsedilmis. peki acaba almanlar "iyiler" miydi? filmde caparzo haberi yetistirmekle gorevli askerin cesedine hala ates eden dusmana psikopatlar diye bagirirken, yuzbasi miller "biz de aynisi yapardik" demiyor muydu? tabii ki siradan piyadelerin aralarinda iyi niyetli olanlari da vardir, ama nazi almanyasindaki ordu ideolojisiyle buyumus ve ozel olarak yetistirilmis fanatik bolukleri unutmamak gerekir. hatirlanmalidir ki ss totenkopfverbände bolugu toplama kamplarinda guvenligi saglayan gonullulerden olusmaktaydi. sadece "asagi irk"a mensup sivilleri yok etmekle gorevli birlikler mevcuttu. almanlar sacma sapan bir amac yuzunden bir yikim baslatti ve avrupa'da buyuk kiyim gerceklestirdi, peki nazi almanya'sinin avrupa'ya ne faydasi oldu? adolf hitler'in alman halkinin verdigi oylarla devlette yuksek kademelere geldigini herkes ne cabuk unuttu.

3) cikartma sahneleri disinda siradan bir amerikan aksiyon filmi oldugu soylenmis. ben bu filmde goze batan hicbir hollywood klisesine rastlamadim. ne mermilerden bilinmeyen guclerle siyrilan bi asker gordum, ne "sagol maykil beyaz kicimi kurtardin sana can borcluyum, donuste kari ayarlicam odesiriz" tarzi laflar eden bireyler gordum, ne de cephanesi tukenmeyen silah gordum. filmden cikarken "evet savasa gonderin beni dusmanlarimi teker teker gebertmek istiyorum" moduna girmis bir tane bile insan goremedim. benim izledigim filmde savasin her ani butun vahsetiyle karsimdaydi. eger bilmeyen varsa soylemek isterim ki filmi izleyen ve gercekten normandiya cikartmasi ve cikartmayi izleyen catismalarda bulunan askerler gozyaslarina bogulmustur.

--- spoiler ---

er ryan'i kurtarmak savasin butun gerceklerini, insanin olum cizgisindeki caresizligini ve hayatta kalma icgudusunu yuze vuran bir basyapittir. film savasi ve onun atmosferini olabilecek en objektif bicimde yansitmayi basarmis ve amerikan film kliseleri'yle dolu yapimlar arasindan acikca sivrilebilmeyi basaran ender bir eserdir. filmi amerika birlesik devletleri hukumetinin savas sonrasi dunya politikalariyla yargilamak emege ve tarihe yapilan buyuk bir hakarettir.

(inflexible - 26 Ocak 2008 13:28)

savaşın bir görev olduğunu savunan filmdir.

savaşın kötü ve anlamsız olduğunu ifade eden en güzel ve en harbi film için:

(bkz: the thin red line)

(fataliyev - 16 Haziran 2009 14:48)

--- spoiler ---

kanımca filmin en rahatsız edici sahnesi, alman asker ile yahudi amerikalının boğuştuğu, sonunda da almanın bıçağı yavaşça ve şşş falan diyerek yahudinin böğrüne soktuğu sahnedir. tabi sahneyi bu derece rahatsız yapan da olay olurken merdivenlerde pısan korkak, pezevenk tercümandır.

--- spoiler ---

(rukawa kaede - 22 Eylül 2011 18:52)

bu dev bütçeli ve propaganda soslu ikinci dünya savaşı filmi kült film falan değildir.
kült filmin tanımının normandiya sahillerinden bile geçmez bu film.

''mr. steven spielberg

dreamworks productions

10 universal city plaza

n. hollywood, calif. 91609

sayın bay spielberg,

waffen ss’in iki kez yaralanmış ve bulge savaşına katılmış, macaristan ve avusturya’da savaşmış bir gazisi olarak, filminiz “er ryan’ı kurtarmak” hakkında eleştiri yapmama müsade ediniz.

bu başarılı ve etkleyici diyebileceğimiz filminiz hakkında bir çok yorum okudum. umarım filminizi bir alman ve alman-amerikan bakış açısından eleştirmemde bir sakınca yoktur.

ilk olarak filmin başındaki omaha plajı’nın istilasıyla ilgili sahneler hakkında yorum yapamayacağım çünkü orada değildim.ancak söylemeliyim ki savaş sahneleri gerçekçi değildi.

filminizde orijinal alman ekipmanlarının benzerlerini kullanmak için çaba sarfetmişsiniz.bu ekipmanlar arasında spw(schützenpanzerwagen), mg-42 ve kettenkrad’da vardı.

normandiya’daki bunkerler içerisindeki wehrmacht askerleri iyi resmedilmemişti.ayrıca filmin sonundaki sokak çatışmasındaki waffen-ss askerleri gerçek dışı bir görünüme sahiptiler.

savaş sahnelerindeki yapmacıklık hakkında söylemek istediğim şey şu; waffen ss askerleri sizin onları “er ryan” da resmettiğiniz gibi değillerdi.

savaşta amerikan ve rus piyadelerinin tanklarına yapışmış vaziyette hatlarımıza hücum ettiklerine şahit oldum ancak waffen ss bunu yapmazdı.(bulge savaşı’nda ilk gördüğüm amerikalılar patlamış bir zırhlı aracın etrafındaki bir düzine ölü askerdi.)

ayrıca filmdeki alman askerlerinin saçları ya dazlaktı ya da çok kısa kesilmişti ki bu gerçekle tamamen zıt bir görüntü.galiba waffen ss ‘i rus ordusuyla karıştırdınız.belki de yahudilik damarınız tuttu ve günümüzün ırkçı dazlaklarıyla waffen ss ve 3. reich’in diğer askerleri arasında bir bağ kurmaya çalıştınız.

ayrıca benim birliğimi gösterdiğiniz bölümde askerlerin yaşlı adamlar yerine 18-19 yaşlarında çocuklar olması gerekiyordu. caen bölgesinde savaşan kahraman hitlerjugend tümeninin subayları ile birlikte yaş ortalaması sadece 19'du!!

ayrıca, amerikalı askerin alman esirlere davut yıldızlı yahudi kolyesini gösterip “ich jude! ich jude! (ben yahudiyim)” dediği sahne komik olamayacak kadar abartılıydı.

böyle bir olay gerçekten olsaydı alman askerlerinin birbirlerine ne söyleyebileceklerini size söyleyeyim: “bu herif kafayı yemiş.”

gördüğüm kadarıyla ii. dünya savaşı’ndaki ortalama bir alman askeri için karşısındaki düşmanın ırkı, dili, rengi veya dininin önemli olmadığını bilmiyorsunuz. alman askeri bunu ne bilirdi ne de önemserdi.

ayrıca filmin açılış sahnesinde mezarlıkta bir sürü hristiyan haçının ortasındaki tek başına duran yahudi yıldızını göstererek büyük bir karar hatası yapmışsınız.

sizin burda vermek istediğiniz mesajı anladım ancak filmi izleyen herkes yahudi yıldızını gördükten sonra yüzlerce haç arasında “bir yahudi yıldızı daha var mı?” diye sorup mezarlığı taramaya başlıyor.

aslında siz bu sorunun cevabı biliyorsunuz. bu sahnede vermeye çalıştığınız mesajın etkisi maalesef ters tepti. bu sahne, ii. dünya savaşı’nda yahudilerin nüfuslarına oranla büyük katılımda bulunup gönüllü oldukları ve canlarını verdikleri iddiasını çürütüyor.

general patton’un gömüldüğü lüxemburg mezarlığına gittim ve kaç yahudi yıldızı var diye saydım. hiç yahudi yıldızı olmaması beni şok etti.

aynı şey 1.dünya savaşında alman ordusu için de geçerli. her zaman: “12000 yahudi almanya için kendini feda etti” denir. böylece aslında yüksek olmayan genel yahudi katılımı yüksek gösterilmeye çalışılır. belki de bu “12000 lafı”nın manası şudur: “biz üstümüze düşeni yaptık.”

2. dünya savaşı sırasında amerikan halkının %25'i kendini alman-amerikan olarak tanımlıyordu. savaş sırasında bu vatansever alman-amerikalılar orduya katıldılar. ordunun genel mevcuduna olan oranları,nüfusun geneline olana oranlarına ya eşitti ya da daha fazlaydı.

ama filmde amerikan askerleri arasında bir tane bile alman ismi duymadık. nimitz, arnold, spaatz ve hatta eisenhower isimlerini unuttunuz mu yoksa? belki filmdeki pennsylvanialı yüzbaşı miller’in ismi sonradan ingilizleşmiş bir alman ismidir. gördüğüm kadarıyla alman ismilerinin eksikliğinin sebebi günümüzde beyaz saray’daki katıldığınız devlet yemeklerinde çok az alman isimli şahıs olmasından kaynaklanıyor.

belki de bazı insanlar “goldberg,silverstein,rosenthal ve spielberg” gibi almanca isimlere benzeyen isimlerin alman-amerikanları temsil etmek için yeterli olduğunu düşünüyordur.

son eleştirim ise filmde çatışma ardından yakalanan almanların hemen infaz edilmeleriydi. amerikan 2. dünya savaşı literatüründe bu tip olayların anlatıldığından daha çok yaşandığı belirtiliyor. uluslar arası yasalara aykırı olan bu tip davranışların genelde tek özrü “az önce çok sevdiği bir arkadaşının almanlar tarafından öldürülmesi”ydi. bu tip bir olayın ardından işlenen savaş suçları anlaşılabilir ve affedilebilir şeylerdi. filminizde bu şekilde davranmayan ve silahını bırakan askerleri vurmayan bir asker(onbaşı upham) korkak olarak lanse ediliyor ve öyle gösteriliyor.

eski bir alman askeri olarak söylemeliyim ki bizim aramızda böyle alışkanlıklar yoktu, nasıl diyelim, bu aryan olmayan davranışlar. ocak 1945'de sert bir çarpışmanın ardından 10 amerikan askeriyle beraber oturduğumuzu hatırlarım. amerikalılar kendilerine yaptığımız muamele karşısında çok şaşırmışlardı.

sebebini merak ediyorsanız söyleyeyim. bizim ülkemizde düşman karşıtı nefret propagandası yapılmıyordu. ama amerikalı ve ingiliz askerlerin çoğunun savaşma istekleri sizin gibi yönetmenler tarafından çekilen alman karşıtı savaş filmlerinden kaynaklanıyordu.

(bu arada hatırlatırım. o dönemlerde ufa stüdyolarında bir tek yahudi yönetmen olmamasına rağmen, tek bir amerikan karşıtı film izlemedim.)

saygılarımla,

hans schmidt

p.o. box 11124

pensacola, florida 32524-1124''

kaynak: http://tinyurl.com/d8hchku

(kogan - 25 Ekim 2012 03:37)

spielberg'i filmi donattığı akıl almaz detaylardan dolayı kutlamak gerek. çıkarma sahnesi ve devamından bahsetmiyorum bile. gittikleri tüm mekanların yıkık döküklüğü, askerlerin üstü başı, çatışma sahnelerinde arka plandaki silah ve top sesleri muazzam. ama bence bu filmi muazzam yapan bir üst şey, yönetmenin filmin içine işlediği sayısız detay; yani sinemografi.

--- spoiler ---
er ryan'la karşılaştıkları sahnedeki panzerin patlamasını hatırlayalım. ulan panzer bildiğin iki kez patlıyor orda. parçaları savruluyor, falan. sonra içinden askerler çıkıyor bilmemne, ortalık toz duman. koşup vurulan askerler. her bir anı "öehh" dedirtmeyecek kadar gerçek, sade, abartıdan uzak.

en son savaştan önceki gramafon sahnesini hatırlayalım. askerler oturup konuşurlarken bir yandan da şarkı çalar. sonra birden çok hafif bir gürültü duyulmaya başlar, john miller oturduğu yerde dönüp şöyle bir bakar. gelmekte olan düşman tanklarının sesidir bu. sonra o hafif ses dakikalar boyunca arkadan gelmeyi sürdürür; ön planda askerler oraya koşuşur oraya girer bilmemne yapar, silahlarını kontrol ederler bir şeyler yaparlar. ama o ses hep arkadadır. çatışma ortamını, düşmanı görmeden önceki gerginliği size aşılayacak kadar gerçekçidir bu. sonra yavaşça mekanik tıngırtılar büyür, büyür, belirginleşir. en sonunda ileride panzer görünene kadar. tek kelimeyle muazzamdır, tekrar tekrar izlenesidir o 5 dakika.

bir de delinen matara, çıkarma sahnesinde vurulduktan sonra kanı üstüne yayılan alman askeri, tank yaklaşırkenki yerin sallanışı. bu tip ince ve gerçekçi detaylarla film zenginleştirilmiştir.
--- spoiler ---

tamam amerikan bayrakları falan, filme hassktir diyebilirsin. ama filmin sinema tekniği, yönetmenlik, kamera açıları ve sekansların inanılmaz başarısı, bir filmin nasıl detaylandırılacağı konusunda kimse eline su dökemez. oyunculuklara değinmedim bile. yiğidi öldür ama hakkını da ver.

(lvs - 11 Aralık 2013 21:34)

insanların ne için, neyin uğruna savaştıklarını ya da savaşmamaları gerektiğini anlatan ayrıntıları süper bir dizge içerisinde işleyen ve filmin ilk beş dakikasında 'biz buraya kan mı görmeye geldik' diyip erkek arkadaşlarının kucağında kaçarak gidecek olan hatunların asla seyretmemesi gereken film.
ayrıca (keskin nişancı) private jackson'ın incilden alıntılar yaparak düşmanlarını tanrıya sunduğu bir kurban olarak algılayarak öldürmesi,
(ufak kızı yanına almak isteyen deli kadir) private caparzo nun 'hayvanım ama duygusalım' tiplemesindeki karakteri,
t/4 medic wate in ölürken annesine seslenip eve dönmek istiyorum diye öldüğü sahne vs vs için milyor kere seyredilecek olan film.

(easyaslife - 10 Haziran 2001 14:23)

10 kişiden 8'inin adını ingilizce söylerken "saving private er ryan!" dediği film...

(joe nethunder - 13 Haziran 2001 23:19)

--- spoiler ---

steven spielberg'in ryan rolü icin "taninmayan biri olsun, sahnede görününce hemen ryan oldugu anlasilmasin" diyerek, o zaman taninmamis bir aktör olan, matt damon'i sectigi film.

yalniz film vizyona cikana kadar damon'in good will hunting ile oscar alip bir anda ünlü olmasi, bu planina sekte vurmus.

bu arada "acaba bu bilgi girilmis mi?" diyerek baslik icinde matt damon arattim ve sadece bir entry'de kendisinden bahsedildigini gördüm. bu da kayitlara gecsin.
--- spoiler ---

(chapar - 20 Kasım 2014 16:30)

''kotu kaka alman askerlerini oldurelim! haydi yigitler ileri!'' seklinde kafamiza kakilmis film. mohaa tipi 'alman oldurelim havamizi bulalim' oyunlarini sevenler (daha eskiye gidersek wolfenstein) genelde bu filme de bayilirlar. filmdeki yogun amerikan propogandasi ve beyaz ayrimciligi onlari hic raatsiz etmez.

sonuc olarak savasi genc alman askerleri cikarmamistir. ryan efendinin annesi gibi hans efendinin de annesi aci cekmektedir. kalbe combat knife'i yavastan sokarak oldurme sahnesinde alman nefreti tavan yapar. lakin baslardaki cikarmadan sonra siperleri basip, teslim olan almanlara tasak gecerek kursun yagdiran muttefikler hic kınanmaz.

amerikan bayragiyla baslayip yine bu bayrakla biterken beyaz iyi kalpli cesur amerikalilar birer kahramandir, almanlar mutlak kotudur. madem ki savasi onlar cikarmistir (neden ve nicin diye sormadan) o zaman gebersinlerdir! birakin yansinlardir maalesef.. bence bu film kesinlikle savas karsiti bi film degildir. aksine dejenere amerikan milliyetciliginin hortlamasinda da oldukça etkili olmuştur.

(cryptorchid - 15 Haziran 2004 10:32)

filmde upham amerika'yi sembolize eder. cunku upham elindeki tum cephaneye ragmen mellish'in oldurulmesine engel olmamistir. mellish ise kolayca anlasilacagi uzere yahudileri temsil eder. tarih bilgilerimizi yoklarsak, amerika ikinci dunya savasi oncesinde hitler'in guclenmesine uyguladigi pasif politika nedeniyle sessiz kalmistir, dolayisiyla yahudilerin sonunu hazirlamistir. bu ragmen savasa cok sonradan dahil olan amerika nazi almanyasinin yenilmesinde en buyuk etken olmustur. zaten filmde de upham(amerika) mellish'i olduren alman askerini(almanya) vurur.

filmdeki nazi bicaginin mellish'in^* tam kalbine yavasca saplanmasi ise kanimca almanlarin yahudilere uyguladigi sistematik ve yillar suren soykirimi sembolize eder.

(dusch - 18 Temmuz 2004 17:20)