siradan bir serseri iken hapiste aklinin basina gelmesi ve kendini bilgilendirmeye baslamasi ile beyaz karsiti bir cizginin atesli savunucusu haline gelen fakat zaman icinde dogru ve yanlisi ayirt etmeye baslamasi ile "belli kisilerin" tekerine comak sokmaya baslamasi sebebi ile katledilen, hayatinin son doneminde ornek alinacak bir cizgiye sahip olmasina ragmen cogu dogru lider gibi harcanan fikir adami.

icinde bulundugu ve irk ayriminin atesli oldugu donemlerde baslarda asiri beyaz karsiti soylemler ile dikkat cekmistir. bu donemde, her ne kadar uygulamalarinin din ile alakasi olmasada kendilerine gore uydurma bir islam sentezi olusturarak zencileri sozde muslumanliga cekerek, birlestirip kiskirtmaya calisan cemaatlerin ilgisini cekmistir. bu cemaatlerden en onde gelenin lideri olan sozde elci elijah poole (muhammed olarak da bilinir) malcolm'u arkadasimizi yonlendirmeye, ayni anda da kendi cebini ve uckurunu dolu tutmaya ugrasmaktadir. malcolm x hacca gidince gercek muslumanligi, irk ayrimciliginin ve beyaz dusmanliginin yanlisligini kavrar ve tum inanislari degisir. orada beyazlarin evinde en iyi sekilde agirlaninca, beyaz insanlar ile ayni ortamda yatip kalkinca yanlisin sistemde oldugunu gorur ve donunce soylemlerini bu yonde degistirir. rezilligi zaten ayyuka bu cemaatler de malcolm'u kontrol edemeyeceklerini, onun gun gectikce dogru sekilde daha da buyudugunu gorunce onu dusman bellerler. sonucta malcolm korumasiz (ki burada kokusmus amerikan yonetiminin de hatiri sayilir bir payi vardir) gidip, bilerek silah aramasi yaptirtmadigi bir toplantida katledilir.

malcolm'un hayati ile bana gore en goze carpen noktalar en dibe vurmusken, en radikal halinde iken bile dogru olan noktayi bulmaya cabalamasi ve hatalarindan ders almasidir; sonucta o bir fanatik degildir, bir fikir adamidir. sonucun esitlikte ve sistemi degistirmekte oldugunu, kendisini yonlendiren sozde erdem sahibi adamlarinda paranin kolesi sahsiyetsiz kisiler oldugunu gecte olsa kavramistir. ayrica olumden korkmamasi ve bile bile olumune gitmesi sistemdeki yanlislara, o donemki amerikan toplumunun yanlislarina ve esitlik karsitlarina sunulan bir manifestodur, bir meydan okumadir, degisimi isteyen insanoglunun gosterebilecegi en buyuk cesaret orneklerinden birisidir.

malcolm x, gerek spike lee tarafindan adina cekilen filmde gerekse gectigimiz gunlerde muhammed ali'nin hayatinin bir kesitini sunan ali adli filmde gundeme gelmistir. benim anlamadigim her iki filminde radikal islamci kesim tarafindan sahiplenilmesidir, keza burada malcolm kardesimizin en sonunda gordugu (ayni turkiye'de oldugu gibi) dinin belli cikar gruplari tarafindan sentez haline getirilip insanlari gudulemek icin somuruldugudur.

(vpr - 12 Mayıs 2002 17:57)

denzel washingtonun bile fatiha suresini okumasina, ihram icerisinde ve camiide namaz kilmasina vesile olmus efsane siyahi musluman lider.

(silversurfer - 3 Şubat 2009 22:27)

sanirim kendisinin soyle anlamli bir sozu vardir. baskasinin ise lutfen duzeltiniz:

'ben siyah doğdum, siyah büyüdüm. hastayken de siyahtım, ölürken de. ya sen? sen pembe doğar, beyaz büyürsün. hasta düştüğünde sararır, güneşe çıktığında pancarlaşır, öldüğünde morarırsın. bir de gelmiş bana renkli(colored- ing. siyahi) diyorsun?!'

(bluebottle - 20 Şubat 2009 22:13)

"ister mermi kullansın, ister oy pusulası, insan iyi nişan almalı kuklayı değil, kuklacıyı vurmalı."

(daha - 9 Aralık 2002 19:23)

en ünlü konuşmalarından birisi 3 aralık 1964'de, yani öldürülmeden bir kaç ay önce oxford üniversitesi'nde yaptığı konuşmadır. konuşmanın bir kısmında şöyle diyordu malcolm;

" i don't believe in any form of unjustified extremism, but i believe that when a man is exercising extremism, a human being is exercising extremism, in defense of liberty for human beings, it's no vice. and when one is moderate in the pursuit of justice for human beings, i say he's a sinner. and i might add in my conclusion--in fact, america is one of the best examples, when you read its history, about extremism. old patrick henry said "liberty or death" -- that's extreme, very extreme... "

" haksız aşırıcılığın hiç bir şekline inanmıyorum. ama inanıyorum ki bir adam insanlık adına özgürlüğünü savunmak için aşırılığı ifa ediyorsa, bu ahlaksızca değildir. ve birisi insan hakları için adaletin peşinden koşmak konusunda ılımlı davrandığında, ben onun günahkar olduğunu söylerim. ve en nihayetinde şunu ekleyebilirim ki, aslında tarihini okuduğunuzda amerika'nın aşırıcılığın en iyi örneklerden biri olduğunu görürsünüz. yaşlı patrick henry "özgürlük ya da ölüm" dedi. işte bu aşırıdır. hem de çok aşırıdır."

hakkını gaspettiği insanları aşırılıkla, fanatiklikle, teröristlikle suçlamayı devlet politikası yapan amerika'yı hiç kimse bu kadar güzel avlayamadı. allah rahmet eylesin.

(gotumuze girebilir netekim - 12 Ocak 2011 21:44)

kimi ayarlarıyla oldukça ünlüdür, ülkemizdeki kimi soy münevverlere örnek olası:

journalist: do you feel, however, that we're making progress in this country?

malcolm x: no, no. i will never say that progress is being made. if you stick a knife in my back 9 inches and pull it out 6 inches, that's not progress. if you pull it all the way out, that's not progress. progress is healing the wound that the blow made. they won't even admit that the knife is there!

(myneminene - 9 Şubat 2011 16:29)

başını çektiği hareketin kurbanı olmuştur. tamamen iyi niyetlidir. ama kafası çok karışıktır. müslümanlık onun için amaç değil zencilerin eşitliği yolunda bir araçtır. o noktada elijah muhammed'in bir şarlatan ve takip ettiği yolun da islamla ilgisi olmayan bir tarikat ve menfaat odağı olduğunu farkeder. bu sonu olur. yaşamı tam bir trajedidir. bütün olacaklar ben geliyorum diye bas bas bağırır.

(andrew - 22 Mart 2003 03:13)

mekke'de kıldığı ilk namazı, yaptığı ilk secdeyi alex haley'in kaleme aldığı otobiyografisinde öylesine içten ifadelerle anlatan kişidir ki okurken kendisinden ve yaşantısından etkilenmemek mümkün değildir.

aynı kitabın bir paragrafındaki şu sözü de düşündürücüdür:

"bugünün hızlı dünyasında tefekküre ya da derin düşünceye yer yok. bir mahkûmun iyiye kullanabileceği bol vakti oluyor. bir insanın düşünmeye ihtiyacı varsa gidebileceği en iyi yer, bana sorulursa, üniversiteden sonra hapishanedir. insan teşvik edilirse hapishanede hayatını değiştirebilir."
(ki, bu tesbitin doğruluğunu "un prophete" filminin baş karakteri malik el djebena ispat eder kurguda da olsa.)
(bkz: un prophete/@martin jacques mystere)

elijah muhammed'in böylesine karizmatik ve kitleleri ardından sürükleyebilecek derecede etkili hitabeti olan birinden korkmuş olması ve suikast olayında parmağının bulunma ihtimali görmezden gelinecek gibi değildir.

(martin jacques mystere - 21 Ekim 2011 12:55)

"büyük zekalar birlikte düşünür."

"en güzel öğüt örnek olmaktır."

"zamana verdiğimiz değer basari veya başarısızlığımızı belirler." - malcom x

(tequila boom boom - 7 Mayıs 2003 16:24)

"eğer dikkat etmezseniz, medya mazlumlardan nefret etmenize, ve zalimleri sevmenize sebep olur."

(yazar olmam engellenemez - 16 Ağustos 2012 04:33)

''kimse sana özgürlük veremez. kimse sana eşitlik veya adalet veya başka bir şey veremez. eğer adamsan sen alırsın'' sözlerinin sahibi olan rahmetli yüce insan.

(yariturkyarifransizadam - 20 Mayıs 2013 13:24)

amerika'da müslümanlığın sevilmesinde, ha gayret, benimsenmesinde kilit adamdır malcolm abi.

kendisi henüz her şeyden habersiz, "çüküm kaç santim olacak acaba gerçekten zenci miyim ?" düşünceleriyle meşgul bir zenci şoparıyken ku klux klan bunnarın evini yakar... babası avuçlayınca ortada kalan malcolm ve kardeşleri hırsızlığa, serseriliğe eğilim gösterirler mecbur... bir gün allahını bilen bir polisin tuttuğu malcolm bir ıslahevine gönderilir.

malcolm'ün kaderi burda da yapmıştır yapacağını... kendine zencilerden üç beş arkadaş bulmuştur ama onlar da piç beyazlar tarafından tartaklanmış, hor görme kampanyasıyla tahakküme maruz kalmışlardır; ee bunlar da zenci, bulaşmamak gerekir, neticesinde onlar da beyaz çocuklara anyayı konyayı [haritadan] gösterirler.

neyse, küçük malcolm zencilere gönül vermiş bir rahibenin yardımıyla ıslahevinin kenarındaki okulda, tek zenci öğrenci olarak eğitimine başlar, ufkunu açar...

(cyrano - 4 Mayıs 2001 03:52)

ufku açık bir gençtir malcolm, okulların birincisi, settarı olur... son sınıfta derler ki; "malcolüm, ne olacaksın gülüm", malcolm'de saf saf "abukat, abukat olacağım" diyince, onunla alay geçerler, failün çekip, "yürü de marangoz ol allah'ın zencisi" diyerek onurunu, azmini kırarlar... burada malcolm allah'ın adını ilk kez duyar fakat anlam veremez.

malcolm beter üzülür... kendine kendi, "nerriye abukat oluyosun dingil" der demez okulu bırakıp, sokak alemine dalar... korkain, eroin satıp para kazanmaya başlayan malcolm yannış, hiç hoş olmayan hareketler sonucu mapusa düşer... mapus damında, kendisini ziyarete gelen kardeşi onu islamla tanıştırınca malcolm'ün hayatı anlam kazanır...

"eskiden sağır dilsizdim, islamınan kendimi buldum" buyuran malcolm efendi, kendisine "x" diyerekten, ayrı bi figür yapar, geçmişin üzerine adeta çarpı koyar.

(cyrano - 4 Mayıs 2001 04:00)

“ıf you're not careful, the newspapers will have you hating the people who are being oppressed, and loving the people who are doing the oppressing.”
türkçe meali "eğer dikkatli değilseniz, gazeteler sizin zulüm gören insanlardan nefret etmenizi ve zulmü uygulayan insanları sevmenizi sağlar" gibi doğruluğunu günbegün gördüğümüz muazzam bir tespitin sahibi aktivist insan.

(nickinin arasina saklanan korkak - 22 Ağustos 2013 21:55)

hayati gercekten cok renkli bir sahis. harlem de ismine bi camii bina edilmis. tum dunya muslumanlarinin kalbinde ayri bir yeri vardir..

(kozapo - 24 Mayıs 2004 21:49)

kendisinin konuşmaları olan kitabını okumanızı tavsiye ederim. giriş cümlesi çok sağlamdır

"selam aleyküm dostlarım ve düşmanlarım"

(vitamini kabugunda - 3 Ağustos 2014 00:21)

malcolm x'in [19 mayıs 1925 - 25 şubat 1965] en dikkat çekici özelliği zulme direnme konusundaki kararlılığıdır. tam bir dava adamı. sarsılmaz özgüveni, işlek zekası ve etkileyici hitabetine kayıtsız kalamayacağımız siyah prens. serserilik ve sefaletten sıyrılıp, entelektüel bir direnişçiliğe ve tartışmasız asalete varmış, oradan da şehitlik mertebesine yükselmiştir.

bana öyle gelir ki, muhammed ali olimpiyat madalyasını ohio nehrine fırlattıktan sonra malcolm'a içini dökmüştür.

malcolm x'in insanlar karşısında tedbirli, temkinli biri olduğunu öğrenmek beni şaşırtmıştı. son derece güleç ve cana yakın bir hatip olan malcolm "kimseye peşinen güvenmem fakat insanlar zaman içinde güvenimi kazanabilirler." demişti.

malcolm x'in hayatını konu eden filmin yönetmeni spike leeye saygı duyuyoruz, denzel washington'u da takdir ediyoruz. bu arada denzel sadece malcolm x'i değil, rubin carter'ı da çok iyi canlandırmıştı (bkz: hurricane). gelgelelim, alex haley'in malcolm'la birebir görüşerek, konuşarak hazırladığı otobiyografinin yanında filmin biraz sönük kaldığını söylemek gerek. ayrıca malcolm otobiyografisine alex haley 120 sayfalık bir önsöz yazmıştır ki, şahanedir.

hemen bir örnek vereyim: alex haley'in kitabında, malcolm'ın vurulduğu bölüm insanı sarsar. kanlı ayrıntılar, hamurlaşmış kalabalık, canilerin inadı... haley, cinayet anını öyle netleştirir ki, bize düpedüz kalıcı bir tecrübe hediye eder. halbuki filmde vurulma sahnesi üstünkörü geçilmiş gibidir.

(baretta - 23 Ekim 2004 11:37)

filmde, malcolm'un huzur islamda dedikten sonraki dönemde bir gün vaazını dinlemeye gelen eski kankası vaazdan sonra başbaşayken malcolm benzer muhabbeti sürdürünce "hey malcolm, benim oğlum kasma, gel şu köşede kafa yapalım" der.

malcolm ise vakur biçimde yanıtlar tabii.

(plynoz - 27 Mayıs 2005 00:03)

bir taş at.
bir taş daha at.
bir şiir ateşle.
bir yumruk yükselt.
sesini yükselt.
bir çocuk yetiştir.
duvara bir slogan yaz.
şehitleri an.
bir hayal kur.
tarihine sahip çık.
sokaklara sahip çık.
bir slogan at.
bir tohum ek.
bir ateş yak.
terle.
bir yara sar.
bir dosta sevgi göster.
hakikati söyle.
arkanı kolla.
gökyüzüne bak.
iz bırakma.
aklını kullan.
işçilerden öğren.
bir yoldaşa öğret.
bir hücreyi ziyaret et.
bir savaş esiri kurtar.
kendi kalbini çal.
parolayı aklında tut.
bir füzeyi calişmaz hale getir.
bir fıkra anlat.
bir plan yap.
bir umut ışığı ol.
ismini değiştir.
bir teoriyi test et.
bir dogmaya meydan oku.
korkunu kullan.
bir damla gözyaşı akıt.
hainlerle hesaplaş.
ağırlığını hakkıyla taşı.
sevmek için mücadele et.
sevdiğini söyle.
sınırı aş.
sevdiğini bir daha söyle.

-malcolm x-

(mr miko - 15 Ocak 2006 21:17)

soyadının x olmasının ayrı bir anlamı olan, amerika'da zenci haklarının savunulmasında ön planda yer almış çok önemli bir kişidir.

soyadının x olmasının sebebi ise; amerika'da zencilere ve kölelere soyadı hakkı tanınmasından sonra bu kişilere sahiplerinin (sahiplikleri batsın) soyadları verilmiştir. bu nedenle malcolm x emperyalist amerikalıların ona verdiği soyadı kullanmamış ancak ailesinin gerçek soyadını da bilmediği için bilinmeyeni simgeleyen "x" harfini kullanmayı tercih etmiştir.

(evrim iyi bak - 30 Ocak 2006 01:43)