tam adi "moi, pierre rivière, ayant égorgé ma mère, ma soeur et mon frère..." olan 1976 yapimi rene allio filmi. "annemi, kiz kardesimi ve erkek kardesimi olduren ben pierre rivierre..." diye cevirebiliriz sanirim. senaryo rene allio ve pascal bonitzer, jean jourdheuil ve serge toubiana tarafindan michel foucault'nun yine bu isimle kitaplastirdigi gercek bir olaydan yola cikarak yazilmis. foucault delilik uzerine arastirma yaptigi zamanlarda bu dosyayi gun sigina cikarmis, cok etkilenmis, once kitaplastirmis sonra da allio hikayeyi filme almis. hatta filmde foucault'nun da kucuk bir rolu varmis ama montajda atilmis.
hikaye 1835 yilinda fransa'da geciyor. pierre riviere annesini, kiz ve erkek kardesini oldurdukten sonra kaciyor, bir ay sonra da yakalanip yargilaniyor. iste olaylar foucault ve allio icin bu noktadan sonra gelisiyor. riviere hakkindaki dava tutanaklari, sahitlerin, ve koyunden pierre'i taniyanlarin ifadeleri ve bu davayi asil ilginc kilan pierre riviere'in hapiste 8-10 icinde yazdigi ve "annemi, kiz kardesimi ve erkek kardesimi olduren ben pierre rivierre..." diye baslayan itirafi. pierre once ailesinin hikayesini, cocuklugunu ve kendisini bu suca iten nedenleri, sucu nasil planladigini ve diger detaylari yazip sonra oldurmek istemis annesini ama kardesi bir gece onu yazarken yakalayinca yazdiklarinin cinayeti islemeden bulunabilecegi endisesi ile yakmis herseyi. orjinal elyazmasi belgelerde cok ilginc olan sey hicbir karalama olmamasi. pierre riviere yazacaklarini aylarca planlamis, hatta kafasinda yazmis demek ki deniyor. bir de yazdiklarinin baya uzun oldugu dusunulur, ve o zamanlar kalemi iki de bir murekkebe batirip yazdigi hayal edilirse 8-10 gunde boyle bir yazi ortaya cikarmak icin makina hiziyla yazmak gerek sanirim.
gelelim filme. allio kamerasini cok dikkatli kullanmis. pierre'e sempati duyun, yargi sisteminden nefret edin, olaylar onu bu suca itmis tarzi bir kolaycilik yok hikayenin anlatiminda. izleyici ama kendi yargilama mekanizmalarindan haberdar oluyor allio'nun stili sayesinde. steve jenkins mesela su ornegi vermis film ile ilgili 1980 de yazidigi bir yazida: "pierre'e babasina sahip cikmasinin soylendigi sahne iki kez gosteriliyor. ikinci seferinde aci degisikligi bize cinayette kullanilacak aletin ilk acida kameranin arkasinda kaldigini gosteriyor. bu gorsel degisiklik izleyicinin sahneyi okumasini da degistiyor". burada bahsedilen sahnenin onemi soyle: pierre'in o sahne de her zamanki bos bakislarla belirsiz bir noktaya baktigini dusunurken izleyici, ikinci ve bu kez baska bir acidan gosterimde cinayette kullanmaya karar verdigi alete baktigini anliyoruz.
ayrica koyde hafif cocuksu, biraz icine kapanik olarak algilanan bir cocugun (cinayeti 18 yasinda isliyor) bir anda nasil canavarliginin sinyallerini veren bir insana donustugunu gormek (koylulerden bazilarinin gozunde ve sorgulamada sorulan sorular vesilesi ile) cok enteresan. karar vermek cok guc pierre gercekten delimiydi degilmiysi ama zaten asil soru da o: bu kadar gucken mahkemeler nasil karar veriyorlar?
bir de tabii adaleti uygulamak uzere davaya karisan insanlarin kullandiklari dil de ayni derecede ilgi cekici. pierre'i 'tarafsiz' kelimelerle tanimladiklarini dusunurken, aslinda bulunduklari tarafin olunmasi gereken taraf oldugunu herkesin kabul ettigini varsaymalari...
allio filmi hikayenin gectigi kasabada, kasabali rollerinin hepsinde kasabada yasayan insanlari kullanarak cekmis.
bresson sevenler ve/ya foucault ile ilgilenenler ozellikle izlemek isteyecektir diye dusunuyor, festivalinizden israrla isteyiniz diyorum.

(fitfit - 19 Ocak 2008 22:41)