sinemada sürrealizmin babası olarak bilinen yönetmen luis bunuel 22 şubat 1900'de ispanya'nın calanda şehrinde dünyaya geldi, 29 haziran 1983'de meksika'da hayata veda etti. bunuel, ispanya'nın en seçkin film yönetmeni olarak anılsa da, hayatının büyük bir kısmını sürgünde geçirmiş ve neredeyse tüm filmlerini meksika ya da fransa'da çekmiştir. 1928 yılında ünlü ressam salvador dali ile fransa'da çektiği bir endülüs köpeği, bunuel'i gerçeküstücü akıma kazandırdı.

bunuel, ikinci filmi altın çağ (1930) ile çok farklı bir yönetmen olacağını gösterdi. aşırı sağcılar, filmin gösterildiği sinemayı bastı ve iktidar buna filmi yasaklayarak destek verdi. bunuel 1932 yılında, ispanya'ya döndükten sonra, las hurdes adlı belgeselini çekti ve bu film de ispanya makamları tarafından yasaklandı.

1930'ların ortasında, paris ve madrid'de paramount ve warner bross için seslendirme yönetmeni olarak, sonrasında da ispanyol popüler-ticari filmlerinde yapımcı olarak çalıştı. amerika'da geçici işler yaptıktan sonra meksika'dan bir film yönetmek üzere davet aldı ve 1983'te ölene kadar orada yaşadı. bunuel'in meksika'da çektiği los olvidados, varoş çocuklarının suça eğilimlerini sert bir dille anlatıyordu. meksikalılar tarafından ülkelerinin adını lekelemekle eleştirilse de, filmin uluslararası başarısı bunuel'in ününü arttırdı.

sonraki yıllar, bunuel'in en verimli dönemiydi. on yıl içinde on altı film çekti. bunuel'in sonraki dönemi, viridiana'yı çekmek için avrupa'ya döndüğü yılları takip eden olgunluk döneminin habercisi; yani, orta dönem olarak kabul edilir. ancak, her iki dönem arasında güçlü bir süreklilik ilişkisi vardır ve bunuel'in tüm çalışmalarında aynı kaygılar söz konusudur: onun da söylediği gibi, cizvit eğitimi ve sürrealizm tüm yaşamını belirlemiştir.

bunuel, meksika'da çektiği son iki film olan mahvedici melek (1962) ve çöllerin simonu'unda gelişkin bir gerçeküstücü tarza geri döner. bunuel sinemasının doruğu sayılan burjuvazinin gizli çekiciliği (1972) ve özgürlük hayaleti'nde (1974) olay örgüsü akıldışı ve mantıksal olarak imkansızdır; ancak, sembol ve eğretilemelerin açıklanmaya çalışılmasının absürd olacağı gerçeği, filmlerin anlamsız olduğu anlamına gelmez. oysa, öyküsel geleneğinin kolaylıkla gözden kaçabilecek çözümlemesi, bunuel'in daima sadık kaldığı toplumsal ve ideolojik görüşler hakkında doğrudan bir yorum niteliğindedir. bu yorumlarında da bunuel, gerçeküstücülüğün devrimci görüşlerine her zaman sadık kalmıştır.

luis bunuel üstüne bir inceleme kitabı yazmış olan sinema tarihçisi ado kyrou :"tüm sinema tarihinde , luis bunuel'in eserinden daha özgür , daha kişisel bir yaratış yoktur . kalıplara onunki denli uymayan , sinemasal geleneklere onunki denli karşı çıkmış , her türden tabu ' ya onunki denli egemen olan bir sinema da yoktur . alışılmamışta , akıldışıda , önceden bilinemezde son derece rahat olan , gülmecenin çeşitli alanlarıyla da içli - dışlı olan bunuel 'in sinemasında , gerçek - üstücü devrim , bir emri - vakidir , sanatının ayrılmaz bir olgusudur ." der.

aldiği ödüller:

1972: oscar, en iyi yabancı film : burjuvazinin gizli çekiciliği

1982: venice film festival - career golden lion
1978: nsfc award - best director - cet obscur objet du désir / arzunun şu karanlık nesnesi
1977: nbr award - best director - cet obscur objet du désir / arzunun şu karanlık nesnesi
1975: italian national syndicate of film journalists - silver ribbon - best director - foreign film - le fantôme de la liberté
1974: bafta film award best screenplay - le charme discret de la bourgeoisie / burjuvazinin gizli çekiciliği
1973: french syndicate of cinema critics - critics award - best film - le charme discret de la bourgeoisie / burjuvazinin gizli çekiciliği
1973: nsfc award - best director - le charme discret de la bourgeoisie / burjuvazinin gizli çekiciliği
1969: berlin international film festival -fipresci award + honorable mention + interfilm award - la voie lactée
1968: bodil - best non-american film - belle de jour
1968: french syndicate of cinema critics - critics award - best film - belle de jour
1967: venice film festival - golden lion - belle de jour
1967: venice film festival - pasinetti award - best film - belle de jour
1965: venice film festival - fipresci award + special jury prize - simón del desierto
1963: bodil - best non-european film / best american film - el ángel exterminador
1961: cannes film festival - golden palm - viridiana
1961: bodil - best non-european film / best american film - nazarín
1960: cannes film festival - special mention - la joven
1959: cannes film festival - jury special prize - nazarin
1956: academy awards, mexico - golden ariel+silver ariel (best direction+best screenplay) - las aventuras de robinson crusoe / the adventures of robinson crusoe
1951: academy awards, mexico - golden ariel+silver ariel (best direction+best original story+best screenplay) - los olvidados / unutulmuşlar
1951: cannes film festival - best director - los olvidados / unutulmuşlar
1950: cannes film festival - best avantgarde film - susana

-filmleri-

yönetmen

1977: cet obscur objet du désir / that obscure object of desire / arzunun şu karanlık nesnesi
1974: le fantôme de la liberté / the phantom of liberty / özgürlük hayaleti
1972: le charme discret de la bourgeoisie/ the discreet charm of the bourgeoisie / burjuvazinin gizli çekiciliği
1970: tristana
1969: la voie lactée / the milky way
1967: belle de jour
1965: simón del desierto / simon of the desert / çöl azizi simon
1964: le journal d'une femme de chambre / diary of a chambermaid
1962: el ángel exterminador / the exterminating angel / öldürücü melek
1961: viridiana
1960: la joven / white trash-the young one
1959: la fièvre monte à el pao / fever rises in el pao / günah cumhuriyeti
1958: nazarín
1956: la mort en ce jardin / death in the garden / bu bahçede ölüm
1955: cela s'appelle l'aurore
1955: ensayo de un crimen / the criminal life of archibaldo de la cruz / archibaldo de la cruz un suçlu yaşamı
1954: el río y la muerte / the river and death / nehir ve ölüm
1954: las aventuras de robinson crusoe / the adventures of robinson crusoe
1953: la ilusión viaja en tranvía / illusion travels by streetcar
1952: el bruto / the brute
1952: él /this strange passion
1952: subida al cielo / mexican bus ride
1951: la ahija del engaño / daughter of deceit
1951: una mujer sin amor / a woman without love
1950: susana / the devil and the flesh
1950: los olvidados / the young and the damned / unutulmuşlar
1949: el gran calavera / the great madcap
1947: en el viejo tampico / gran casino
1940: el vaticano de pio xii
1932: las hurdes / land without bread / ekmeksiz toprak
1930: l'âge d'or / the golden age /altın çağ
1929: un chien andalou / an andalusian dog /bir endülüs köpeği

senarist

1977: cet obscur objet du désir / that obscure object of desire / arzunun şu karanlık nesnesi
1974: le fantôme de la liberté / the phantom of liberty / özgürlük hayaleti
1972: le charme discret de la bourgeoisie/ the discreet charm of the bourgeoisie/ burjuvazinin gizli çekiciliği
1972: le moine / the monk
1972: una historia decente (book/kitap)
1970: tristana
1969: la voie lactée / the milky way
1967: belle de jour
1965: simón del desierto / simon of the desert / çöl azizi simon
1964: le journal d'une femme de chambre / diary of a chambermaid
1962: el ángel exterminador / the exterminating angel / öldürücü melek
1961: viridiana
1960: la joven / white trash-the young one
1959: la fièvre monte à el pao / fever rises in el pao / günah cumhuriyeti
1958: nazarín
1956: la mort en ce jardin / death in the garden / bu bahçede ölüm
1955: cela s'appelle l'aurore
1955: ensayo de un crimen / the criminal life of archibaldo de la cruz / archibaldo de la cruz un suçlu yaşamı
1954: abismos de pasión / wuthering heights
1954: el río y la muerte / the river and death / nehir ve ölüm
1954: las aventuras de robinson crusoe / the adventures of robinson crusoe
1953: la ilusión viaja en tranvía / illusion travels by streetcar
1952: el bruto / the brute
1952: él /this strange passion
1952: subida al cielo / mexican bus ride
1951: una mujer sin amor / a woman without love
1950: susana / the devil and the flesh
1950: los olvidados / the young and the damned / unutulmuşlar
1950: si usted no puede, yo sí (story/hikaye)
1936: españa 1936 / madrid 1936,
1936: ¡centinela, alerta!
1936: ¿quién me quiere a mí? / who loves me?
1932: las hurdes / land without bread / ekmeksiz toprak
1930: l'âge d'or / the golden age /altın çağ
1929: un chien andalou / an andalusian dog /bir endülüs köpeği

yapimci

1970: tristana
1936: españa 1936 / madrid 1936,
1936: ¡centinela, alerta!
1936: ¿quién me quiere a mí? / who loves me?
1935: la hija de juan simón, la / juan simon's daughter
1932: las hurdes / land without bread / ekmeksiz toprak
1929: un chien andalou / an andalusian dog /bir endülüs köpeği

alınmıştır (bkz: www.genckolik.net)

(r42b25 - 7 Ocak 2009 11:45)