insanın kavramları algılama biçimlerine dair bir ipucu veriyor bize bu vecize.

bazı dillerde zıt kavramların aynı kelimelerle karşılandığını okumuştum bir kitaptan. sanırsam eski dillerde daha yaygın bir durum bu. örneğin, şimdi bizim "uzun" ve "kısa" şeklinde iki farklı kelimeyle nitelediğimiz özellikler, bahsi geçen dillerde "kuza"^* gibi tek bir kelime ile karşılanıyor. hangi anlamda söylendiğinin anlaşılması için sözün tonlaması ve beden dili belirleyici oluyor. "irfan kuzaaaa biri" derken bir eli de yükseğe kaldırmak, irfan'ın uzun boylu olduğunu anlatıyor sözgelimi.

-belki de- bir zamanlar kavramları tek bir bütünlük olarak algılarken zamanla onları aklın bıçağıyla dilimleyip farklı niteliklerini ayrıştırarak zıt kavramları oluşturmak akıl yürütme kabiliyetimizi büyük ölçüde kuvvetlendirmiştir. ancak kavramların bütünsel hallerini idrak etme şansımızı zayıflatmak şeklinde bir yan etkisi de ortaya çıkmış olabilir bu tekniğin. hülasa, fili tarif eden körlere benziyor olabiliriz; kuyruğunu tutan birimiz "fil yılan gibi uzun ince bir şeydir," derken kulağını tutan da "fil bir yaprak gibi, yelpaze gibidir," der ve bu tariflerden filin bütününe varmak kolay değildir.

bir yandan zıtlıklara yaslanarak indirgemecilik'ten yararlanırken, diğer yandan zıtları birleştirerek bütüncülük'te karar kılan böyle bir cümleyi kırk yıl düşünsem kuramazdım.

(vulpius - 26 Şubat 2008 19:33)

aslinda batida kökü ta antik yunana dayanir bu soylemin. herakleitos tarafından oluşturulmaya başlanılan diyalektik sistemi kuran temellerden biri, karsitliklarin catisirken olusturduklari birliktir. yani her seyin kendi zitti vardir ve bu zitliklar birlik olusturur. dolayisiyla, bu dusunce sistemi tek tanrili dinlerin uzerinde oldukca etkili olmustur. iyi/kotu, aydinlik/karanlik, gece/gunduz, beden/ruh vs kavramlar birbirinin zitti ve birlikte vardir ve otekini anlamli kilar. ancak, kadin ve erkek bu baglamda zit midir birbirine yoksa farklilik ile zitligi birbirine mi karistiyoruz? eger birbirine karistiyorsak, kadin ve erkegin zitti yoktur (bunu sevdim). metafizige dokersek, genelde ruh ve bedeni zit olarak verirler o zaman metafizige de uygulama hakki dogar, tanri'nin zitti olarak seytani mi gorecegiz? yoksa, tanrinin sifatlariyla celistigin icin, zitlik olarak alamiyorsak, farklilik olarak mi alacagiz sorunu ortaya cikiyor bu seferde. kisacasi, her seyi metafizige uyarlamaya calismak, tarih felsefesinde orta cag tanri tanitlamalarini referans alirsak ve burda da goruldugu gibi, gercekten cok tehlikeli. lastik gibi uzar, hedefinden sasar.

(oxymoron schema - 25 Şubat 2009 10:12)

ying-yang felsefesinin özeti nedir diye sorsalar "her şey zıddı ile kaimdir" sözüdür derim. ve necip fazıl kısakürek'in eşsiz şiirine gözü kapalı atıf yaparım:

"ne hasta bekler sabahı,
ne kanlı şehidi mezar
ne de şeytan bir günahı
seni beklediğim kadar

geçti, istemem gelmeni
yokluğunda buldum seni*
bırak vehmimde gölgeni
gelme artık, neye yarar..."

* işte burada üstadın parmak bastığı husus bence tam da ying-yang felsefesiyle örtüşmekte. değil mi ki biz insanları olmadıkları gibi gördüğümüz, muhayyilemizde varlıklarına çeşitli payeler biçtiğimiz için akıbeti hep pişmanlık ve sukut-u hayal oluveriyor?...

(ercanayr - 11 Ocak 2010 00:34)

"if i got rid of my demons, i'd lose my angels." ^*

(deli - 20 Haziran 2011 00:32)

her şey zıttıyla varsa, zıttı olmayan şey yoktur(0). matematikte de yokluğa -hiçliğe- denk gelen sayı 0 sıfırsa. zıttı olmayan şey yoktur demek ile zıttı olmayan 0(yok) dır demek aynı şey olmaz mı?

olaya matematiksel olarak yaklaşırsak, birbirinden farklı olan her nesne birbirinden farklı bir sayısal değere sahiptir ve her sayının da negatifi vardır

örneğin;
1198 x (-1)= -1198

-237 x (-1)= 237

birbirlerine zıt olan nesnelerin özelliği de, bir araya geldiklerinde birbirlerini yok etmeleridir 1198 + (-1198)= 0 gibi veya fiziksel anlamda ise sağa doğru 10n'luk kuvveti sola doğru 10n luk kuvvetle birleştirirsenin nötr bir kuvvet elde edersin ve hareket yok olur. bu yıldızların gezegenlerin hareket yönü içinde geçerlidir. sağa doğru dönen gezegen kadar sola doğru dönen gezegen vardır ve bunları topladığımızda dönme hareketi sıfırdır. michio kaku'nun deyimiyle evren bedavadır.

sonuç olarak "her şey" dediğimiz zaman herşeyi zıttıyla birlikte kastetmiş oluruz.

ve her şey toplamda 0 ise

-?,......................(-3) + (-2) + (-1) + 0 + 1 + 2 +3.....................+?

= 0 = her şey = hiçbir şey

herşeyin zıttı ile var olması bir seçimin değil bir zorunluluğun eseridir. hiçbir şeyin var olmaması bir şeylerin var olmasından daha mantıklıdır.

(decadence human - 11 Temmuz 2016 01:38)

attığın her adımı borçlusun, rahat yürüyemeyenlere,
her gülümsemen ağlayanlardan aldığın bir avans,
ışıl ışıl parlayan güneşi karanlıktan ödünç aldın,
dostluğu yalnızlıktan, yalnızlığı kalabalıktan çıkarıp aldın,
hastalık sana öğretti sağlığın ne olduğunu,
üşüdün sıcağa koştun, terledin soğuğu özledin,
hayatın riske girince hissettin en çok yaşadığını,
uykunu borçlusun gece kapanmayan gözlere,
....

attığın her adımda borçlusun. girip çıktığın tuvalettten, bindiğin arabaya, soluduğun havadan, kokladığın çiçeğe...

bilmeyiz ama. diş ağrısı çekmesek dişin ne olduğunu dahi merak etmeyiz.

nefes aldığımızı pek farketmeyiz yalnız çünkü nefessiz kalınmıyor bu dünyada.

varlık - yokluk, yokluk - varlık.

mutluluk.

mutluluk zıddı farketmekten geçiyorsa ya?

bir kere bile güneşin yakışından şikayet etmedim yaz günü. güneşten asla gölgeye kaçmadım. ne zaman ki kuzey ülkesinde yaşadım bir süre, bahar aylarına doğru o biraz kendini göstermeye başlayan güneşin otobüste vurduğu koltuğa denk gelen kızın mutluluğunu gördüm. güneşin kıymetini anladım.

yokluğu bilmeyen varlığı tadamaz. varlığı tadamayan mutlu olamaz.

(forlife - 26 Şubat 2018 02:29)

iyilik dahi...

kötülük olmasaydı, iyilik olur muydu?

(zaman sokaklarda kayboluyordu - 4 Nisan 2018 11:21)

endişeyle ve yıllardır uzaktan izlediğim netâmeli bir tespit ve bu tespite dayanan riskli, tekinsiz, uçurumun kenarında bir algı biçimi..

bu kadar derin bir mevzuda haddi aşmaktan korkarım.. o yüzden de sürçen dilim, tökezleyen aklım, çuvallayan algım için şimdiden hepinizden özür dilerim.. sağımdan, solumdan, önümden, arkamdan, üzerimden ve altımdan özür dilerim..

diyeceğim kısa;
yok öyle bir şey..!

söz kısa kısa olmasına ama soysuzuz ya, nasıl ispat edeceğiz?
hadi lafı uzatarak edelim;

her şey yalnızca ve ancak allah ile kâimdir efendim.. ve ol zülcelâl için zıtlık, ikilik, fark mevzubahis olamaz.. bu görüş; zıtlığı farkedebilen, zıtları ayırdedebilen aklın ilüzyonuna benziyor.. bizler birer mahluk olarak, bu ikilik, zıtlık, çelişki zannına düşme hatasının hesabını veremeyiz gibime geliyor..

yani demem o ki; güzel, çirkin sayesinde göstermiyor cemâlini.. ham, olgundan ötürü farkettirmiyor çiğliğini.. bunlar senin düşük kapasitenle, uyduruk kıyas yönteminle tanımladığın farklara dayanarak ulaştırıldığın sonuçlar.. karanlık ışığın yokluğu değil.. belki de ışık karanlığın perdesidir..

zıtlıklardan ayrıl, ayrıl da gel azizim.. kötüye nispetle tanımlama iyiliğini.. küçüğe bakıp şişinmen olmasın büyüklüğün.. seni büyük, iyi, güzel, güçlü, dürüst yapan bu kavramların zıttına olan uzaklığın değil.. allah'tan başka hiçbir istinadı olmayan, varlılkları aksi istikametteki durumlardan bağımsız bu mutlak kavramları amasız, acabasız, tereddütsüz makam edinmeye gayretle olgun, kamil, tam olabilirsin..

her şey allah ile kâim..

hepinizden tekrar özür dilerim..

---

lâ ile başlar kişi gelir islam olmaya.
yoldadır müslim kişi birle kâim olmaya.

iki başlı ejderin ateştendir gözleri.
aklını alır senin sırra nâim olmaya.

ejdere sen buğzedip çift başını kesegör.
şaşılığı terkedip nurda dâim olmaya.

hâkîyâ kof sözlerle ses var ama tesir yok.
evvela başla hele nefse lâim olmaya.

(sahlanankoc - 4 Nisan 2018 15:19)

değişik bir izahat psikolojisi... daha doğrusu felsefe...
her şey kimliğini tamamen zıddında bulur der filozof kardeşler..
siyah, siyahlığını beyaz olmadan bilemez..
gece, geceliğini gündüz bitmeden giyemez..
vesaire vesaire..

hak vermiyorum da değil bu düşünceye...

(daphne - 11 Ocak 2002 00:49)

(bkz: 0)

(mindtraveler - 23 Ağustos 2006 02:18)