ilk başta "sabah yıldızı" "ışık getiren" manalarındaki lucifer'in zaman içinde nasıl "şeytan" anlamına gelip diabolus'la özdeşleştiği üzerinde durmak istiyorum. evvelce şimdiki papa'nın müslümanları tümüyle "kan üzerine" yıkım getirmekle suçladığı bir almanya konuşmasından hareketle yazmıştım: ilk hıristiyan filizlenmesinin ardından serpilen güçlerin pagan imgelerinin üzerindeki yıkıcılığının en az "ele alınmaması gereken muhammed'in kılıcı" (bu tabiri francis bacon'dan alıyorum) kadar tartışılması gerektiğini düşünmüştüm. (bkz: #10059892) benzer minvalde bir yaklaşımı giorgio vasari'nin söyleminde görünce buradaki "pagan çöküntüsü" üzerinden lucifer'in de nasıl anlam değiştirdiğinin daha iyi anlaşılabileceğini düşündüm. luther link alıntılıyor (şeytan yüzü olmayan maske, çev. e. ergün, sf.31, ayrıntı yay. 2003) "büyük arzu ve gayretle, olası en küçük günah fırsatını bile kovmak ve tamamıyla yok etmek için büyük çaba sarf etti ve bunu yaparken de bütün muhteşem heykelleri.. (ve) eski dünyanın dehasıyla anılan mümtaz insanların onuruna bırakılmış olan sayısız anıt ve yazıtları tahrip etti ya da imha etti. sonradan tamamen karmaşıklaşan sanat uygulamalarına verilen ciddi zararlara (hıristiyanların) büyük çabası neden oldu."

ordo ab chao diye bir tabir vardır yani "kaostan düzen". burada düzen üstüne düzen kurulamayacağı anlatılmaktadır; örneğimizden hareketle söylersem, hıristiyanlar, tıpkı muhammed peygamber gibi, yerleşik pagan putlarını yıkmadan kendi idolünü egemen kılamazdı. idoller, bacon'ın novum organum'unda insan gelişiminin önündeki engeller olarak görülüyordu (#11239026). bunun gibi 'pagan idolleri de (putları) hıristiyan ya da müslüman gelişiminin önünde set oluşturduğundan yıkılmaları gerekirdi' denilebilir. benzer şekilde, geliştirilen yeni dini söylemlerin de eski dini söylemlerin prangalarından kurtulması gerekmiş olabilir, bunu böyle görebiliriz. bunu isterseniz 'destructio', isterseniz 'metamorphosis' olarak değerlendirebilirsiniz. ne olursa olsun, yaşanan farklılığın lucifer örneğimizde apaçık olduğunu görüyoruz. latin aleminde kelimenin şeytan manası yokken birden hıristiyanlarla birlikte şaytana bulanması güzel bir örnektir.

köküne baktığımız zaman iki kelimeyi görüyoruz: lux ve fero; ilki "ışık", "aydınlık"; ikincisi "taşıyorum", "getiriyorum" manalarındadır. kökten hareketi bir istikra olarak da görebiliriz. parçaların bir bütün oluşturduğunu düşünürsek, özellikle de lux'un fazladan içerdiği manalar (fero, ferre çok daha genel bir fiil olarak karşımıza çıkıyor) bir fikir vermeli. c. t. lewis'in sözlüğüne (a latin dictionary; founded on andrews'edition of freund's latin dictionary [trustees of tufts university, oxford] ) bakarsak temelde bu isimle anlamamız gereken şey, kastedilen ışığın göksel cisimlere ve güneş'e ait olduğudur (cicero, div. 1, 3, 6; cicero, tusc. 1, 37, 90; cicero, cat. 1, 3; cicero, cael. 9). bu da anlamca "gün ışığı"nı ortaya çıkarır (lucretius, 6, 848). dahası göksel cisimlerden bahsedildiğinde de lux dendiği olurmuş (cicero, arat. 96). veyahut büyük bir adamın, kendisine bakanlara yaydığı ışık (ovidius, metamorphoses 13, 100). daha sonra hıristiyanlar arasında, "lux" soyut manada aydınlanmanın kaynağı olarak görülmüştür: "ego sum lux mundi" / "evrenin ışığıyım" (vulg. john, 8, 12; id. ib. 12, 26).

lux'un pagan roma'sından hıristiyanlığa geçişinde bir problem olmadığı ortada. peki lux+fero birleşiminden oluşan "ışık / aydınlık getiren" yapısındaki değişikliği nasıl açıklayacağız? bunun için lucifer'in paganlar için içerdiği başka anlamlar var mıydı, ona bakalım. sıfat olarak düşünürsek (lucifer, fera, ferum) ilk mana hep tekrar ettiğim gibi, "ışık getiren"dir: "itaque ut apud graecos dianam, eamque luciferam, sic apud nostros junonem lucinam in pariendo invocant" (cicero, de natura deorum 2, 27, 68). bu ışık getiriciliğinin merkez noktalarından birini ay olarak düşünüyorlar. yani "geceyi aydınlatan ay" imgesi beliriyor: lucretius, 5, 726; ay'ın atları şeklinde de kullanılıyor: ovidius, heroides 11, 46. şiirde güvenliği / emniyeti sağlayan olarak bile karşımıza çıkıyor: prud. psych. 625.

eril isim (lucifer, feri) olarak düşündüğümüzde yapı, sabah yıldızı / venüs gezegenini anlatmış oluyor. cicero bunu açıkça ortaya koyuyor: stella veneris, quae phosphoros graece, latine dicitur lucifer, cum antegreditur solem, cum subsequitur autem hesperos, cic. n. d. 2, 20, 53. yani yunanların phosphoros'una latinler lucifer demiştir. hal böyle olunca, gün ışığını getiren günü de getirmiş oluyor. "gün" manasında da kullanılmıştır: "memento venturum paucis me tibi luciferis", propertius 2, 15 (3, 12).

o halde buraya kadar anlattıklarımdan anlaşılıyor ki, lux'tan ve fero, ferre fiilinden hareketle ışığın yeryüzünde oturan insanlara gelmesi: gece ay yoluyla, sabaha karşı venüs yoluyla insanların aydınlanması düşünülmüştür.

luther link'in de bildirdiği gibi (a.g.e., sf.33) p. b. shelley'in bir makalesinde (essay on the devil and devils, 1819 dolayları, shelley's prose, ed. d. l .clark, new mexico, 1954, p.274) şöyle denir: "vetus testamentum'daki liber isaiae'da yanlış yorumlanmış bir bölüm dışında, ona neden lucifer dendiğini anlamıyorum." shelley'in kaynak gösterdiği ilgili bölüm şöyle: vetus testamentum, liber isaiae, 14.12: "quomodo cecidisti de caelo, lucifer, fili aurorae?" türkçesiyle "nasıl düştün gökten, auroranın oğlu lucifer?" buradaki çeviri bana ait, başka türkçe çevirilerde doğrudan lucifer ve aurora adlarının kullanılmadığı da olmuş: ey parlak yıldız, seherin oğlu, göklerden nasıl da düştün!" benim buradaki çevirimde lucifer ve aurora isimlerini bilhassa kullanmamın nedeni, pagan mitolojisinde lucifer'in aynı zamanda aurora ve cephalus'un efsanevi oğlu, ceyx'in ise babası olmasıdır. aurora, latincede "şafak", "tan vakti" anlamlarına gelir. o halde "auroranın oğlu lucifer" burada tümüyle "şafağın oğlu sabah yıldızı" olur. yine öz, eski ahit'teki bu kullanımda korunmuş oluyor. peki, neden cennetten düşen meleğe burada bu şekilde sesleniliyor? luther link'in yorumuna göre (s.g.e., sf.34) liber isaiae'da bahsedilen lucifer, şeytan değildir. burada muhtemelen kenanlıların eski bir mitinden benzetmeler kullanarak, ölüler diyarına düşen hırslı bir babil kralının yenilgisi betimlenmiştir (ayrıca bkz. otto kaiser, isaiah 13-39: a commentary, london 1974; the interpreter's bible, v., new york 1952). yine luther link'in yorumuna göre (a.g.e, sf.34) lucifer, dört aşamadan geçerek şeytan'ı göstermeye başladı: zalim bir kral, bir metaforla tanımlanır (kral = parlayan bir yıldız); ibranice helel (helel ben shahar = "parlak olan") ya da yunanca phosphoros, latinceye sabah yıldızı (yukarıda anlattığım gibi), lucifer olarak çevrilir; sonra zalim kral şeytan'la özdeşleştirilir; böylece lucifer, şeytan'ın öbür adı olur.

burada kötülük problemi (itinayla bkz. tanrı varsa niye bu kadar acı var söylemi) devreye giriyor. lucifer'in şeytan'la özdeşleştirilmesi bir problemi çözmüş oluyor: şeytan'ı tanrı yarattıysa ve şeytan doğuştan kötüyse, o zaman kötülüğü de tanrı yarattı. bunun sonuçları karışık olabilir. şeytan kötü olarak doğduysa, günah işlediği söylenebilir mi? bu durumda kötülük yapmak zorunda kalmış olur. buna karşılık şeytan'ı tanrı yaratmadıysa, o halde tanrı omnipotens değildir ve biz bir anda manicilik dünyasına yani iyiyle kötü arasında, sonucu doğal olarak belirsiz olan bir çatışma içine gireriz. v. yy.'ın kilise babaları bu problemi şöyle çözdü: tanrı şeytan'ı yarattı; fakat şeytan yaratıldığında doğuştan kötü değildi; tam tersine kötü olmayı kendisi seçti. bu durumda tanrı omnipotens'liğini korur ama kötülüğün sorumlusu değildir (l. link, a.g.e., sf.34-35). örneğin augustinus'un de civitate dei xi.15'teki ifadelerine bakalım: "maniciler şunu anlamıyor: şeytan doğası gereği kötüyse, günah diye bir şey olamaz. maniciler, peygamberlerin tanıklığına, örneğin babil prensi kılığında simgesel olarak şeytan'ı temsil eden isaiae'ın 'sabahları gökyüzünde yükselen lucifer, cennet'ten nasıl düştün?' sorusuna verecek bir cevapları yok. bu da gösterir ki, şeytan bir süreliğine de olsa günahsızdı." (l. link, a.g.e., sf.36)

burada şeytanın istencinin onu kirlettiğini ve başından itibaren kötülük içinde yüzmediğini gösterir. aynı temayı kuran'da da okuruz. örneğin ibrahim suresi 22'de şeytan şöyle der: "allah size hak bir vaatle vaatte bulundu, ben ise vaat ettim ama vaadimden caydım. benim sizin üzerinizde bir sultam yoktu. sizi davet ettim, siz de bana uydunuz. hepsi bu. şimdi beni kınamayı bırakın da öz benliklerinizi kınayın. ne ben sizi kurtarabilirim ne de siz beni kurtarabilirsiniz. aslında ben sizin, daha önceden beni şirk aracı yapmanıza karşı çıkmıştım. zalimler için acıklı bir azap öngörülmüştür." isra suresi 27'de ise şeytanın nankörlüğü açıkça zikredilir: "çünkü saçıp savuranlar şeytanların kardeşleri olurlar. ve şeytan, kendi rabbine nankörlük etmiştir." meryem suresi 44'te isyanı dile getirilir: "'babacığım, şeytana kulluk etme! çünkü şeytan rahman'a isyan etmişti.'"

ibrahim'in dininin üç farklı yorumunda üç aşağı beş yukarı ortak bir hikaye görüyoruz. yahudilerin ve daha sonra hıristiyanların kabul ettiği vetus testamentum yani eski ahit'in isaiae kitabındaki "lucifer" kullanımının bir benzetmeye dayandığı ve şeytanın başından itibaren günahkâr olmadığı, augustinus'un dediği gibi, hiç değilse bir noktada mutlaka günahsız olduğu açıktır. kuran'daki "nankör", "asi" şeytan figürü de bunu destekler. evvelce yine burada marlowe'un dr faustus'uyla ilgili de kaçınılmaz olarak eserdeki lucifer kullanımından bahsetmişim. marlowe'un çizdiği lucifer portresinin de burada anlattıklarımızla uyumlu olduğu ortada. sadece şunu görmemiz gerekiyor, marlowe lucifer'i olabildiğince şeytan'ın karşılığı olarak kullanıyorsa da, temelde "lucifer", şeytanın adı gibidir:

"marlowe'un mephistophilis'i ise faustus'la daha ilk karşılaşmasında ona lucifer'in emrinde olduğunu söyler ve onun izninden asla çıkamayacağını. ona göre lucifer bütün cinlerin amiri, başıdır. mephistophilis'in anlattığına göre; lucifer, bir zamanlar tanrının en sevdiği melek iken, gittikçe artan kibri, küstahlığı yüzünden, tanrı tarafından göklerden kovulmuştur. şimdi kötülüğün başıdır. john d.cox 'a göre; mephistophilis'in burada altını çizdiği husus, libido dominandi'nin hıristiyanlık düşüncesinin ilk ve en temel noktalarından olan patristik dönem yorumuyla alakalıdır. zira augustinus, de civitate dei xi-xii 'de lucifer'in yani baş şeytanın tanrının gözünden düşüşünü anlatmaktadır... faustus'un sorusu üzerine; mephistophilis, kendisini ve diğer cinleri şöyle tanımlar: “lucifer'le beraber düşen, lucifer'le birlikte tanrımıza ayak direyen, lucifer'le beraber sonsuz lanete gömülen bahtsız ruhlarız.”"
(#10833696)

en nihayetinde lucifer'in pagan dünyasında, kendini beğenen, kibirli tanrıça venüs'ün adını alan gezegenin adı olduğu da unutulmamalı. galiba lucifer'le ilgili en nadide yorumlardan birini, hem pagan hem de hıristiyan âlemin ruhunu okşarcasına şair john milton yapmış. lucifer'e "darkness visible" yani "görülebilir olan karanlık" demiş (rachel pollack, the forest of souls: a walk through the tarot, p.169, llewellyn worldwide, 2002). hem aydınlık hem de karanlık; buradan merdiven entirime bağlanıyor konu. (bkz: #16081656) yukarıdan aşağıya doğru düşmenin tasarımını düşününüz. aurora'nın oğlu bile kötü bir kralın sırtından şeytanın adı haline gelebiliyor; ne kadar güvensizce!

(jimi the kewl - 3 Mayıs 2009 15:30)

alan parsons project'in trt icin yaptigi enstrümantal bir parcasi. (bkz: oha)

(kwisatz haderach - 18 Aralık 2002 15:46)

latincede isik anlamina gelen lux ve getirmek anlamina gelen ferre kelimelerinin birlesiminden olusmustur.

(shi aila - 26 Şubat 2003 21:55)

hollandacada ve eski ingilizcede^* kibrit anlamina da gelmektedir.

(chainsaw - 7 Şubat 2001 18:22)

ilahi komedya'da dante'ye: 'tanrı'yı gerçekten tanısaydın dante, sen de isyan ederdin' diyen iblis karakteri.

(ruzgarragzur - 10 Mart 2013 16:18)

kelime anlami 'i$ik getiren' olan $eytanin isimlerinden.kelimenin anlamini ogrendikten sonra, 'tanri ilerde asi olacak bir melegi neden basmelek yapti, ustelik de isik getiren anlaminda lucifer adiyla..?' sorusunu sormaktan kendimi alikoyamadigim, guzel anlamli kelime.

(djnr - 17 Temmuz 2004 16:46)

fragmanından anladığıma göre kenan imirzalıoğlu'nun bar işleten şeytanı oynayacağı bir dizi. burnu hiç değişmemiş.

(isolde - 1 Haziran 2015 22:23)

yemin ederim çok eğlendim , tam vakit geçirmelik.hayatın anlamını dizilerde aramayanlar için ideal dizi.

(kovarinko - 15 Ağustos 2015 10:24)

ekşi sözlük lordlar kamarası bok attığına göre olmuş dizidir. gayet eğlenceli idi ilk bölüm. amk dizisinde ne arıyosunuz varoluşun sırrını mı lan ?

(fuleliadimlisagacik - 16 Ağustos 2015 19:11)

ekşi sözlük sanat eleştirmenleri tarafından beğenilmediğini gördüğüm an pilot bölümünü izlediğim ve 4 kere kahkaha attığım çerezlik yeni dizidir. burada saçma sapan yerin dibine sokanları ciddiye almayın, yaz günlerinde dizisiz kaldığımız bu dönemde ilaç gibi gelmiştir. baş roldeki elemanın mimikleri ve hareketleri role harika uymuş, ileride çok daha güleceğimiz olaylar ve sahneler olacağı kesin. diziye bir şans verilir ve ratingler yolunda giderse bence konu derinleşebilir ve dünya/cehennem arasında heyecanlı olaylar da olabilir.

izleyin, pişman olmayacaksınız.

edit: pilottan sonra iptal edildi gibi bir şey gördüm, kesin bir bilgisi olan var mı acaba?

ek: @the man from another world'e tesekkurler, pilot bolum henuz tvde bile yayinlanmamis, nete dusmus. ıptal yok yani.

(ayimin adi teddy - 17 Ağustos 2015 14:16)

ingiliz aksanlı bir adanalı gencin baş rolünde oynadığı hoş, çerezlik dizi.

afiyet olsun.

(belkar - 8 Şubat 2016 13:15)

3. bölümü izledim dün; tom ellis'in karakterini çok başarılı bulsam da bu "bir şeyler eksik" hissini üzerimden atamıyorum. oturmayan bir şey var gibi. belki biraz daha doğaüstü olay ya da daha az polisiye gerek bilemiyorum.

lucifer'ın detective kelimesini tonlama şekline bir ben hayran olamam, değil mi?

(melodramatic fool - 11 Şubat 2016 11:51)

(bkz: siz izlemeyin ulan ayılar)

(kahcob - 20 Şubat 2016 10:25)

takip ettiğim dizilerin bölümleri yayınlanmadığı için sıkılmıştım... dün gece pilot bölümünü görüp 'bu da neymiş du bakalım' diye izlediğim dizi... ancak iyi geldi... gülümsetiyor hiç değilse...

lucifer'in kötü insanlar karşısında "bi de bana şeytan derler" vari cümleleri ve dedektifin kızına davranış şekilleri cidden güldürüyor... komedi niyetine, gerilimsiz şeytan dizisi işte. daha ne istiyorsunuz?

mantık arayıp, başka beklentileri olanlar polat alemdarı izlesin mümkünse.

(aperion - 29 Şubat 2016 21:31)

başıma bir iş gelmeyecekse nefis dizidir kendisi..

kesinlikle bugün ki bölümüne kadar izlenerek bir şans verilmesi gerek.

(aboutablank - 2 Mart 2016 00:31)

başıma bir şey gelmeyecekse beğendiğim dizidir. özellikle son bölümde lucifer morningstar'ın söylediği parçayla gönlümde taht kurmuş olabilir. tom ellis'in bu kadar hoş bir sese sahip olduğunu öğrenmemiz dizinin ekstrası oldu. lucifer morningstar - sinnerman
şeytanımız bol olsun.

(fleuruntelleri - 2 Mart 2016 15:03)

müzikleri çok iyi olan dizi. youtube'da lucifer çalan şarkı listesi mevcut. "stephanie m" isimli kullanıcı bütün bölümlerde çalan şarkıları bulmuş ve liste haline getirmiş.

(makron - 31 Mart 2016 13:26)

2. sezon onayı almış.

(blackout5 - 7 Nisan 2016 23:05)

tanrının en ihtişamlı meleği.sanıldığının aksine kibrinden değil sonsuz sevgisinden düalitenin,kutupluluk ilüzyonunun negatif tarafını üstlenmiştir.ama biz insanlar o tarafın bokunu cıkarmış olduğumuz için o da epey yorulmuştur.

(bubez laab - 18 Ekim 2005 22:01)

ışık taşıyan anlamında.
yani prometheus
ışık, bilginin simgesidir,
bilgiyi insanlara veren tanrı
lanetlenmiştir.

(bizans - 8 Şubat 2002 12:03)