rene clement'in 1964'te çektiği kara film/#36965810.

new york'ta açılan film fransa'da sona erer. new york'taki lüks bir otelde bastonu ile görüntülenen mafyavari iğdiş edilmiş erkek, sadakatsiz genç karısını esir alır. fransa'da ise genç bir kadın başka bir erkeği esir alır. döngü böylelikle tamamlanmış olur; film açıldığı gibi kapanır.

iç uzam çekimleri joseph losey'nin the servant'ını anımsattığı için özel bir ilgi gösterdim. esinti vardır ya da yoktur, çok önemli değil ama iç uzamların yarı gölgeli, tekinsiz görüntülendiği, enerjik kamera açılarının yoğun olarak kullanıldığı filmler familyası dışavurumcu ekol ile ilintilendirilebilir. mevcut anlatılarda uzam, bastırılmış figürlerin karanlık bilinçaltının bir parçasını teşkil edecek biçimde inşa edilegelmiştir. aynalardan görüntülenen figürlerin ayrı bir önemi vardır: aynalar insan doğasının belirsizliğine gönderme yapar, çift kişilikli insan doğasını temsil eder. göz hizasından yapılan çekimler seyirciyi de suç ortağı yapar. bilindik bir örnek mahiyetinde muhteşem fritz lang'ın human desire'ı refere edilebilir. aşk üçgeninin kurgulandığı film emile zola'dan uyarlanmıştır. kahramanın ikizi gölge karakterden ziyade karşıt kutbu işaretlemek için vardır. human desire'daki gibi les felins'de de karşıt özelliklerin vurgulandığı, rotadan sapılarak figürlerin yer değiştirdiklerini görüyoruz. bir kadın ölür, yerini bir başkası alır ve kısırdöngü devam eder. karşıt biçimde betimlenen kadın portreleri ayn potada eritilir ve öznenin ikircikli doğasına atıf yapılır. kısaca şu: 1+1=1

ambivalans kara filmlerdeki vahşi kedilerin, sözüm ona femme fatale'lerin haletiruhiyesini mimlemek için ideal bir freudcu terimdir. filmin ismi fransızca "kedigil" manasındadır. öyküde iki tane kedi vardır. bununla birlikte kedi psikolojisi bakış açısı çabucak değişen kadın mantalitesi ile örtüştürülerek ortajen anlatılara uyum gösterilir. bu bağlamda, yani kadın psikolojisinin kedilere atıfla betimlendiği filmlerin atalarından biri de jacques tourneur'ün cat people adlı kadın düşmanı filmidir. bu film konumuz bağlamında kuşkusuz bir klasiktir. yırtıcı kara pantere dönüşen femme fatale kendi kendini cezalandırır. elbette o dönemde çekilen birçok kara filmde femme fatale'ler ya safdışı edilir, ya cezaevine gönderilir, ya bir kazaya kurban giderler ya da en iyisi cehenneme postalanırlar.

les felins'de de entrikayı örgenleştiren, gizlenmişliğiyle erkek kurbanını tuzağa düşürmek isteyen yarı çekici burjuva cehenneme postalanır. daha toy olan ve fakat giderek ona benzeyen, hatta en nihayetinde onun yerini alan kuzeni (jane fonda) ise barok mekana kapaklanarak malikanenin yeni sahibesi olur. erkeğini de (alain delon) hapseder ve ona bir kedi yavrusu hediye etmeyi de ihmal etmez. femme fatale'in zafer kazandığı çok az film vardır sinema tarihinde.

bu sinema tarihi açısından pek de önem arz etmeyen filmi femme fatale'in zaferini daha çok 80'li yıllardan itibaren anlatan hollywood sinemasına örnek teşkil ettiğini düşündüğüm için yazdım. body heat, jackie brown, the last seduction, bound gibi tanıdık örnekler anımsanabilir.

meraklısı için itiraf: filmi izlememin kara fimlere büyük hayranlığımla doğrudan bir ilgisi yok. asıl sebep jane fonda'dan başkası değil.

(hanging rock - 28 Temmuz 2014 18:33)