1850 tarihli bir edgar allan poe eseri.

"

sub conservatione formae specificae salva anima.
-raymond lully.

i am come of a race noted for vigor of fancy and ardor of passion. men have called me mad; but the question is not yet settled, whether madness is or is not the loftiest intelligence -- whether much that is glorious- whether all that is profound -- does not spring from disease of thought -- from moods of mind exalted at the expense of the general intellect. they who dream by day are cognizant of many things which escape those who dream only by night. in their gray visions they obtain glimpses of eternity, and thrill, in awakening, to find that they have been upon the verge of the great secret. in snatches, they learn something of the wisdom which is of good, and more of the mere knowledge which is of evil. they penetrate, however, rudderless or compassless into the vast ocean of the "light ineffable," and again, like the adventures of the nubian geographer, "agressi sunt mare tenebrarum, quid in eo esset exploraturi."

we will say, then, that i am mad. i grant, at least, that there are two distinct conditions of my mental existence -- the condition of a lucid reason, not to be disputed, and belonging to the memory of events forming the first epoch of my life -- and a condition of shadow and doubt, appertaining to the present, and to the recollection of what constitutes the second great era of my being. therefore, what i shall tell of the earlier period, believe; and to what i may relate of the later time, give only such credit as may seem due, or doubt it altogether, or, if doubt it ye cannot, then play unto its riddle the oedipus.

she whom i loved in youth, and of whom i now pen calmly and distinctly these remembrances, was the sole daughter of the only sister of my mother long departed. eleonora was the name of my cousin. we had always dwelled together, beneath a tropical sun, in the valley of the many-colored grass. no unguided footstep ever came upon that vale; for it lay away up among a range of giant hills that hung beetling around about it, shutting out the sunlight from its sweetest recesses. no path was trodden in its vicinity; and, to reach our happy home, there was need of putting back, with force, the foliage of many thousands of forest trees, and of crushing to death the glories of many millions of fragrant flowers. thus it was that we lived all alone, knowing nothing of the world without the valley -- i, and my cousin, and her mother.

from the dim regions beyond the mountains at the upper end of our encircled domain, there crept out a narrow and deep river, brighter than all save the eyes of eleonora; and, winding stealthily about in mazy courses, it passed away, at length, through a shadowy gorge, among hills still dimmer than those whence it had issued. we called it the "river of silence"; for there seemed to be a hushing influence in its flow. no murmur arose from its bed, and so gently it wandered along, that the pearly pebbles upon which we loved to gaze, far down within its bosom, stirred not at all, but lay in a motionless content, each in its own old station, shining on gloriously forever.

the margin of the river, and of the many dazzling rivulets that glided through devious ways into its channel, as well as the spaces that extended from the margins away down into the depths of the streams until they reached the bed of pebbles at the bottom, -- these spots, not less than the whole surface of the valley, from the river to the mountains that girdled it in, were carpeted all by a soft green grass, thick, short, perfectly even, and vanilla-perfumed, but so besprinkled throughout with the yellow buttercup, the white daisy, the purple violet, and the ruby-red asphodel, that its exceeding beauty spoke to our hearts in loud tones, of the love and of the glory of god.

and, here and there, in groves about this grass, like wildernesses of dreams, sprang up fantastic trees, whose tall slender stems stood not upright, but slanted gracefully toward the light that peered at noon-day into the centre of the valley. their mark was speckled with the vivid alternate splendor of ebony and silver, and was smoother than all save the cheeks of eleonora; so that, but for the brilliant green of the huge leaves that spread from their summits in long, tremulous lines, dallying with the zephyrs, one might have fancied them giant serpents of syria doing homage to their sovereign the sun.

hand in hand about this valley, for fifteen years, roamed i with eleonora before love entered within our hearts. it was one evening at the close of the third lustrum of her life, and of the fourth of my own, that we sat, locked in each other's embrace, beneath the serpent-like trees, and looked down within the water of the river of silence at our images therein. we spoke no words during the rest of that sweet day, and our words even upon the morrow were tremulous and few. we had drawn the god eros from that wave, and now we felt that he had enkindled within us the fiery souls of our forefathers. the passions which had for centuries distinguished our race, came thronging with the fancies for which they had been equally noted, and together breathed a delirious bliss over the valley of the many-colored grass. a change fell upon all things. strange, brilliant flowers, star-shaped, burn out upon the trees where no flowers had been known before. the tints of the green carpet deepened; and when, one by one, the white daisies shrank away, there sprang up in place of them, ten by ten of the ruby-red asphodel. and life arose in our paths; for the tall flamingo, hitherto unseen, with all gay glowing birds, flaunted his scarlet plumage before us. the golden and silver fish haunted the river, out of the bosom of which issued, little by little, a murmur that swelled, at length, into a lulling melody more divine than that of the harp of aeolus-sweeter than all save the voice of eleonora. and now, too, a voluminous cloud, which we had long watched in the regions of hesper, floated out thence, all gorgeous in crimson and gold, and settling in peace above us, sank, day by day, lower and lower, until its edges rested upon the tops of the mountains, turning all their dimness into magnificence, and shutting us up, as if forever, within a magic prison-house of grandeur and of glory.

the loveliness of eleonora was that of the seraphim; but she was a maiden artless and innocent as the brief life she had led among the flowers. no guile disguised the fervor of love which animated her heart, and she examined with me its inmost recesses as we walked together in the valley of the many-colored grass, and discoursed of the mighty changes which had lately taken place therein.

at length, having spoken one day, in tears, of the last sad change which must befall humanity, she thenceforward dwelt only upon this one sorrowful theme, interweaving it into all our converse, as, in the songs of the bard of schiraz, the same images are found occurring, again and again, in every impressive variation of phrase.

she had seen that the finger of death was upon her bosom -- that, like the ephemeron, she had been made perfect in loveliness only to die; but the terrors of the grave to her lay solely in a consideration which she revealed to me, one evening at twilight, by the banks of the river of silence. she grieved to think that, having entombed her in the valley of the many-colored grass, i would quit forever its happy recesses, transferring the love which now was so passionately her own to some maiden of the outer and everyday world. and, then and there, i threw myself hurriedly at the feet of eleonora, and offered up a vow, to herself and to heaven, that i would never bind myself in marriage to any daughter of earth -- that i would in no manner prove recreant to her dear memory, or to the memory of the devout affection with which she had blessed me. and i called the mighty ruler of the universe to witness the pious solemnity of my vow. and the curse which i invoked of him and of her, a saint in helusion should i prove traitorous to that promise, involved a penalty the exceeding great horror of which will not permit me to make record of it here. and the bright eyes of eleonora grew brighter at my words; and she sighed as if a deadly burthen had been taken from her breast; and she trembled and very bitterly wept; but she made acceptance of the vow, (for what was she but a child?) and it made easy to her the bed of her death. and she said to me, not many days afterward, tranquilly dying, that, because of what i had done for the comfort of her spirit she would watch over me in that spirit when departed, and, if so it were permitted her return to me visibly in the watches of the night; but, if this thing were, indeed, beyond the power of the souls in paradise, that she would, at least, give me frequent indications of her presence, sighing upon me in the evening winds, or filling the air which i breathed with perfume from the censers of the angels. and, with these words upon her lips, she yielded up her innocent life, putting an end to the first epoch of my own.

thus far i have faithfully said. but as i pass the barrier in times path, formed by the death of my beloved, and proceed with the second era of my existence, i feel that a shadow gathers over my brain, and i mistrust the perfect sanity of the record. but let me on. -- years dragged themselves along heavily, and still i dwelled within the valley of the many-colored grass; but a second change had come upon all things. the star-shaped flowers shrank into the stems of the trees, and appeared no more. the tints of the green carpet faded; and, one by one, the ruby-red asphodels withered away; and there sprang up, in place of them, ten by ten, dark, eye-like violets, that writhed uneasily and were ever encumbered with dew. and life departed from our paths; for the tall flamingo flaunted no longer his scarlet plumage before us, but flew sadly from the vale into the hills, with all the gay glowing birds that had arrived in his company. and the golden and silver fish swam down through the gorge at the lower end of our domain and bedecked the sweet river never again. and the lulling melody that had been softer than the wind-harp of aeolus, and more divine than all save the voice of eleonora, it died little by little away, in murmurs growing lower and lower, until the stream returned, at length, utterly, into the solemnity of its original silence. and then, lastly, the voluminous cloud uprose, and, abandoning the tops of the mountains to the dimness of old, fell back into the regions of hesper, and took away all its manifold golden and gorgeous glories from the valley of the many-colored grass.

yet the promises of eleonora were not forgotten; for i heard the sounds of the swinging of the censers of the angels; and streams of a holy perfume floated ever and ever about the valley; and at lone hours, when my heart beat heavily, the winds that bathed my brow came unto me laden with soft sighs; and indistinct murmurs filled often the night air, and once -- oh, but once only! i was awakened from a slumber, like the slumber of death, by the pressing of spiritual lips upon my own.

but the void within my heart refused, even thus, to be filled. i longed for the love which had before filled it to overflowing. at length the valley pained me through its memories of eleonora, and i left it for ever for the vanities and the turbulent triumphs of the world.

i found myself within a strange city, where all things might have served to blot from recollection the sweet dreams i had dreamed so long in the valley of the many-colored grass. the pomps and pageantries of a stately court, and the mad clangor of arms, and the radiant loveliness of women, bewildered and intoxicated my brain. but as yet my soul had proved true to its vows, and the indications of the presence of eleonora were still given me in the silent hours of the night. suddenly these manifestations they ceased, and the world grew dark before mine eyes, and i stood aghast at the burning thoughts which possessed, at the terrible temptations which beset me; for there came from some far, far distant and unknown land, into the gay court of the king i served, a maiden to whose beauty my whole recreant heart yielded at once -- at whose footstool i bowed down without a struggle, in the most ardent, in the most abject worship of love. what, indeed, was my passion for the young girl of the valley in comparison with the fervor, and the delirium, and the spirit-lifting ecstasy of adoration with which i poured out my whole soul in tears at the feet of the ethereal ermengarde? -- oh, bright was the seraph ermengarde! and in that knowledge i had room for none other. -- oh, divine was the angel ermengarde! and as i looked down into the depths of her memorial eyes, i thought only of them -- and of her.

i wedded; -- nor dreaded the curse i had invoked; and its bitterness was not visited upon me. and once -- but once again in the silence of the night; there came through my lattice the soft sighs which had forsaken me; and they modelled themselves into familiar and sweet voice, saying:

"sleep in peace! -- for the spirit of love reigneth and ruleth, and, in taking to thy passionate heart her who is ermengarde, thou art absolved, for reasons which shall be made known to thee in heaven, of thy vows unto eleonora."

"

(turkish tekila - 4 Aralık 2007 12:20)

aşkın bu kadar muazzam bir ortama yansıtılmış bir başka eser tarafından eline katiyyen su dökülemeyeceği eşsiz öyküdür. bunalım bir hayat geçirmiş bir adamın zihninden böylesi cennetvari hayal gücünün üretilmesi de şaşırtıcı.

(e a p - 1 Temmuz 2011 14:22)

kız arkadaşıma sesleniş şeklim. my eleonora.

ayrıca; edgar allan poe'nun eserleri içerisinde karamsar öğelerin en az bulunduğu öyküsüdür.

--- spoiler ---

the margin of the river, and of the many dazzling rivulets that glided through devious ways into its channel, as well as the spaces that extended from the margins away down into the depths of the streams until they reached the bed of pebbles at the bottom, -- these spots, not less than the whole surface of the valley, from the river to the mountains that girdled it in, were carpeted all by a soft green grass, thick, short, perfectly even, and vanilla-perfumed, but so besprinkled throughout with the yellow buttercup, the white daisy, the purple violet, and the ruby-red asphodel, that its exceeding beauty spoke to our hearts in loud tones, of the love and of the glory of god.

--- spoiler ---

bölümünde eleonora öyle güzel tasvir edilmiştir ki, tanımadan aşık olursunuz.

(charlesbovary - 30 Kasım 2011 13:39)

türkçeye çevirirken en çok zevk aldığım eserlerdendir.. bunda yazarın^* katkısı yadsınamaz tabii, ama yazıldığı dönem de çok etkilidir^*.. naçizane çevirimin, tadımlık bir kısmını paylaşmak istiyorum..

--- sadece tadımlık ---

tutku gayreti ve hayal gücü yarışından çıkmış bir ben. insanlar bana deli diyor ama asıl sorulması gereken; deliliğin en yüce zeka (parıltısı) olup olmadığı; zihnin genelini yüceltmekten çıkarak, engin ve fazlasının göz kamaştırdığı düşünce salgınından ok gibi fırlayıp fırlamadığı. gündüzleri hayal görenler, sadece geceleri hayal görenlerden kaçan, kurtulan bir çok şeyin farkındadırlar. onların sonsuzluk ve heyecanların anlık görüntüsünü tutan gri görüşlerinde (hayallerinde), büyük gizemin kıyısında olduklarını bilmenin getirdiği aydınlanma vardır. kısa süreler içinde, kötülükten doğan önemsiz bilginin çok daha fazlasından oluşan, iyiliğin özünden meydana gelen bilgeliğin bir kısmını öğrenirler. "sözle anlatılamayacak kadar güzel" olanın dev okyanusunu, dümensiz ve pusulasız delip geçerler; o okyanusun içine işlerler; aynı nubian(?) coğrafyacıları gibi.

şimdi deli olduğumu söyleyebiliriz. kabul ediyorum, en azından zihni varoluşumun iki ayrı durumu olduğunu kabul ediyorum. kolayca anlaşılabilir durum; tartışmasız, yaşamımın ilk devrini oluşturan olayların hafızama aitliği. ve şüphe ve gölge durumu; şimdiye ait olan ve varlığımın ikinci, büyük devrini oluşturan yeniden derleme. bu yüzden, daha erken periyotla ilgili anlattıklarıma inanın ama daha geç zamandakilerle alakalı anlattıklarıma yeteri kadar güvenin, şüphe duyun ya da; şüpheyse eğer seçilen, mümkün değil deyin, sonra da oedipus kompleksini baştan kurgulayın.

gençliğimde sevdiğim ve şimdi uğruna sakince bu satırları yazıyor olduğum, annemin uzun süre uzak kaldığı tek kardeşinin biricik kızıydı. kuzenimin adı eleonora'ydı. beraber kalırdık tropikal güneşin altında, "çok renkli çimenlik vadisi"nde. bilinçli yönlendirilmemiş hiçbir ayak izi o vadiye ulaşamazdı. çevresinde asılı kalmış devasa tepelerin ortasında, tatlı oyukları tarafından güneş ışığının örtüldüğü bir vadiydi. etrafında ayak ya da tekerlek izinin açtığı bir yol yoktu, bunun yerine mutlu yuvamıza geri dönebilmek için, arasından güçlükle yolumuzu bulduğumuz binlerce orman ağacının yaprakları ve ölümümüze sebep olabilecek kadar muhteşem, milyonlarca güzel kokulu çiçek vardı. bütünüyle yalnız yaşadığımız için, vadinin dışındaki dünya hakkında hiçbir şey bilmiyorduk; ben, kuzenim ve annesi.

çevrelenmiş alanımızın en yüksek ucundaki dağların arkasındaki loş bölgeler, dar ve derin nehri dışarıda tutardı. o nehir ki; eleonora'nın gözlerinden daha parlaktı. tepeler hala loşken, o gölgeli vadiden geçip giden, labirentimsi yollarda sessiz ve gizlice esen rüzgar duyulurdu. "sessizlik nehri" ismini verdik ona; akışında, susturup sessizleştiren bir etkisi olduğunu düşünüyorduk. yatağında hiç uğultu yoktu ve nazikçe dolanıp duruyordu. gözlerimizi dikip bakmaktan kendimizi alamadığımız inci gibi çakıllar, nehrin aşağılarında, hiç kımıldamadan, yayılıp durur bir şekilde, sonsuza dek görkemle parlayacakmış gibi görünüyordu.

nehrin sınırı ve boşlukları gibi kanalının dolambaçlı yollarında kayarak ilerleyen göz kamaştırıcı ufak dalgaları, akıntıların derinliklerinde genişliyordu; ta ki derindeki çakıl yatağına gelene kadar. nehirden onu kuşatan dağlara uzanan, vadinin tüm yüzeyinden daha küçük olmayan bu noktaların üzeri; vanilya parfümlü, mükemmele yakın düzlükte, kısa, kalın ve yumuşak yeşil çimenle örtülüyordu ve etrafa saçılmış sarı düğün çiçekleri, beyaz papatyalar ve mor menekşeler ile birleşen büyüleyici güzelliği, kalplerimize aşkın ve tanrı'nın görkeminin yüksek sesiyle konuşuyordu.

günün öğle vakti, hayallerdeki kırlar gibi olan bu çimenlik korusunda, orada burada yerden ok gibi fırlamış, narin gövdeleri dikine değil, zerafetle yana yatmış fantastik ağaçlar, vadidinin merkezini gözetlerdi. işaretleri, sırasıyla siyah ve gümüş rengi canlı parıltılarla lekelenirdi ve bunlar eleonora'nın yanaklarından daha pürüzsüz olurdu. zirvelerine dağılan dev yaprakların göz alıcı yeşilinden dolayı, ürkek dallar meltemle oynaşırken, hükümdarları olan güneş'e saygılarını gösteren dev suriye yılanları gibi görünürlerdi.

kalplerimize aşk girmeden, el ele on beş yıl dolaştık biz; ben ve eleonora. onun on beşlerine, benim yirmilerime yakın olduğumuz bir akşamüstü, yılan-benzeri ağaçların altında, birbirimizin kucağında kilitlenmiştik ve içinde bizim görüntülerimiz olan "sessizlik nehri"nin aşağıdaki sularına bakıyorduk. o tatlı günün geri kalanı boyunca konuşmadık; çünkü seslerimizin, geleceği, titrek ve "şimdi"nin yanında az kılacağından korkuyorduk. bir dalgaya eros'u çizdik ve bizi, atalarımızın ateşli ruhlarıyla tutuşturduğunu hissettik. yüzyıllardır sahip olduğumuz tutkularımız neslimizi ayırdı, eşit önem verilmiş hayallerle kalabalıklaştı ve birlikte "çok renkli çimenlik vadisi"nin üzerine, sayıklayan neşeyle dolu bir nefes aldık. her şey değişti. daha önce hiçbirinin bilinmediği farklı, göz kamaştıran, yıldız şekilli çiçekler ağaçların üstünde yanmaya başladı. yeşil halının tonları derinleşti; beyaz paptyalar teker teker küçüldü ve etrafa yayıldı, yakut kızılı çirişotları^* onar onar bürüdü her yeri. bundan sonra hayat, önümüzdeki yolda belirdi; şimdilerde görülmeyen büyük flamingo, bütün uçarı, parlak kuşlarla birlikte, kızıl tüylerini gösterişle kabarttı, altın ve gümüş renkli balık nehre uğradı. eleonora'nın sesinden daha tatlı, aeolus'un harpından daha ilahi, dingin bir melodinin içinde bir fısıltı kabararak arttı. ve şimdi, uzun süre hesper'in^* bölgelerinde izlediğimiz çok büyük bir bulut, göz alıcı koyu kırmızı ve altın rengiyle yüzdü, sürüklendi, huzurla üzerimize yerleşti. sonra, uçları dağların tepelerinde kalana kadar, hızla alçalarak battı, bütün loşluğu muhteşemliğe dönüştü ve sonsuza kadar sürecek ihtişam ve şerefin büyülü kodes-eviymişçesine bizi susturdu.

--- sadece tadımlık ---

hikaye burada bitmez, eleonora'yla birlikte poe'nun paylaştığı bütün duyguları içimize çekmeye devam ederiz.. ben sadece bir bölümünü paylaşmak istedim..

edgar allan poe çok büyük bir yazardır; o kadar iyidir ki, sizi, hiç olmadık bir anda, kafanızın üstünde olağanüstü imgeler uçuşur duruma getirebilir ve aynı hızla eski halinize döndürebilir.. sonra, dünyanın mı, yoksa bu yaşadığınız deneyimin mi gerçek olduğunu sorgularsınız.. kararı da, her zamanki gibi, size bırakır..

(lake of the hell - 13 Ocak 2012 14:44)

http://upload.wikimedia.org/…eleonora_byam_shaw.jpg

--fon--
http://www.youtube.com/watch?v=e58-c8a2hlw
--fon--

poe'nun virginia'sını, eleonora'sını anlamak, o'nun poe'da bıraktığı izleri hissetmek için eleonora eşsiz bir iç dökmedir.

aklın kalbi anlaması değil de kalbin kalbi hissetmesi, ona denk duygular beslemesidir tüm olay. o yüzden eleonora'yı hissetmek, eleonora'nın cennet ovasını, cennet tasvirlerini ve her türlü mitolojik tanrının, karakterin, ilahi yaratıkların eleonora'dan nasıl üstün tutulduğunu kavramak, sanırım bir eleonora'nızın olmasını gerektirir. öyle ki poe'nun bu tasvirleri, anlamlandıramadığınız duygularınıza sözcü olabilsin.

poe'nun, aşkını nasıl "korumacı" ve "sınırlayıcı" bir pozisyona soktuğunu daha hikayenin başında (hikaye demek bile saygısızlık buna. bir insanın iç dökmesidir bu) tasvir ettiği o cennet gibi vadisini, dağ silsilesi ile yüksek duvarlar gibi kapatmasıyla anlıyoruz. aslında sınırlara dahil ettiği, güneş ışıklarını bile içeri almadığı, yol gösteren olmasa kesinlikle uğranmayacağı bu vadi, bir yerde kalbini sadece virginia'sına ne şekilde kapattığının da bir delilidir adeta.

ve bu vadi, yolları kapalı; herhangi bir patikası olmayan, gelmek isteyene çetrefilli, binlerce ağacın dallarını geçmek zorunda bıraktığı yolu engel kılan bu cennet yansıması, misafir edeceği insana bu ihtişamı sonlandıracak yöntemin zorluğunu anlatıyor. poe için sanki eleonora'sının varlığı bu vadinin ta kendisi de, o'na ya da onunla yaşadığı aşka çomak sokmak için uzun ve zorlu bir yolun tasviri vücut buluyor. ve yine aşkına olan o korumacı tavrı karşımıza çıkıyor poe'nun.

bu iç dökmenin daha başları aslında bu vadiyi cennet mekan kılma ya da eleonora'sını vadinin prensesi yapma tasasını değil de, poe'nun aşkının sınırlarını, boyutlarını ve keskinliğini sunuyor bize. vadiye olan ulaşım zorluğundan hemen sonra eleonora'sını da alıp, vadinin tasvirini ruhunun en derin yerlerinden yapmaya başlıyor.

kendisini ve eleonora'sını cennetten bir adem ile havva kılıp, vadiyi bir cennet mekan haline getiriyor. son derece ışıltılı ve canlı çiçeklerin, usülce akan nehrin, yumuşakça esen rüzgarın bu ilahi ortam ve dakikalarla olan uyumunu, yarattığı bu hayal dünyasında adeta yaşıyormuşcasına bizlere sunuyor. o satırları okuyup sindirebilmek için ise; sizin de bir eleonora'nız olmalı diyor. ne mutlu rengarenk çayırlar vadisini kollarında yaşattığı eleonora'sına sahip olarak okuyabilenlere.

poe eş zamanlı ama eşit olmayan bir şekilde vadiyi ve eleonora'sını öyle bir tasvir ediyor ki, aslında güzellikte birbiriyle yarışıyormuş gibi görünen bu iki varlık, eleonora'nın her satırdaki üstünlüğü ile daha bir anlam kazanıyor. nehir ne kadar ışıltılı olursa olsun eleonora'nın gözlerinden daha ihtişamlı olamıyor. ağaçların abanoz gümüş renklerle kaplı kabukları ne kadar parıltılı olsa da eleonora'nın yanakları kadar pürüzsüz görünemiyor.

vadinin cennet tasvirleri biterken, poe kendisini eleonora'sıyla buluştuyor nihayetinde. bu buluşma kendisinde ne tür hisler uyandırmış ki hiçbir diyaloga yer vermiyor. öyle ki usülce akan ve adına sessiz nehir dedikleri bu yerin kıyısında, dalgalardaki yansımalarını birbirine kenetlenmiş olarak izleyen, çok az kelam eden ve bir sonraki girişimde sesi titreyen bir tek beden oluveriyorlar. bu kelimesizliği heros'u başlarının üstünden kalplerine, içlerine yerleştirdikleri kısımla anlatıyor.

sessiz nehirde yansımalarını izlerlerken okuyucuya bu vadinin ne kadar ölümsüz, eleonora'nın varlığıyla ne kadar canlı olduğunu sunuyor hemen sonra. solan bir çiçeğin yerine on tanesinin anında bitiverdiğini, daha önce çiçek açmamış ağaçlarda yıldız biçiminde çiçekler açtığını hayallerinin sınırlarını zorlayarak yazıveriyor. hayvanların cıvıltıları, daha önce hiç görülmemiş güzellikleri eşliğinde yürüdükleri yollardan fışkıran hayat, aşkın bir ortama ve bünyeye saldığı elektriğin açıklaması oluyor adeta. ve yine bir mitolojik tanrı devreye giriyor, girmesiyle eleonora'sının üstünlüğünü kabul etmek zorunda kalması bir oluyor. eleonora'da, eleonora'dan üstün kimsesi yok poe'nun. şimdilik.

ve bu iç dökme, poe'nun o karanlık dünyasına doğru ilerlemeye başlıyor. sözlerin başladığı satırlarda adını dahi anmayı bu güzelim iç dökmeye karşı gaddarca bulmuş, onun yerine insanoğlunu bekleyen en son ve en zalim tabirini kullanmış. ve bu tabirin eleonora'sından gelmesi bu iç dökmeyi birden bire trajik bir atmosfere sokmuş.

öyle ki eleonora birgün içini döküyor, öldükten sonra poe'sunun kalbine girecek bir başka aşkın endişesinden bahsediyor, ölümden ne kadar tedirginlik duyduğunu ve mezardan ne kadar korktuğunu rengarenk çayırlar vadisi'ndeki sessiz nehirde adeta haykırıyor. ve belki de bu iç dökmenin zirve noktası okuyucu ile buluşuyor, poe eleonora'sının ayaklarına kapanıp aşk yeminleri ediyor, sözler tutuyor. eleonora'sının içindeki bu korkuları biraz da olsa uzaklaştırıyor. sözlerini, yeminini kabul eden eleonora için ise belki de en garip satır arası çıkıyor karşımıza. neticede eleonora bir çocuktu, sözlerimi kabul etmesi noktasında gibi bir tabirdir bu. kendisi 20, eleonora'sı 15 yaşında olmasına rağmen buraya kadar asla sözünü etmediği yaş meselesi çok sert ve düşündürücü bir şekilde okuyucu ile buluşuyor.

eleonora bir çocuktu. çiçekler arasında büyüdüğünden tertemizdi diyor poe. ancak ona yazdığı bu aşk, onda bulduğu bu tutku bu satırlara kadar bir kadınaymış gibi bizlere öyle sunuluyor ki, ayaklarımızı öyle yerden kesiyor ki, bu yaş meselesi ile birden afallıyor, düşünceler alemine dalıyoruz. bahsi geçen alt metin "yüzde yüz saf ve tutkulu, takıntılı bir çocukluk aşkı" mı yoksa az sonra yaşanacak olayların bir temeli mi, çözmekte zorlanıyoruz.

bu zorlanmalar devam ederken poe bir başka ilginç noktadan bahsediyor. eleonora'sı ölürse şayet, diğer taraftan kendisiyle görüşmesine izin verilmesi düşüncesi, endişesi, ruhunun kendisini gözetleme olasılığı düşüncesi vuku buluyor satırlarda. bunların olmaması durumunda en azından gece rüzgarlarının getirdiği bir ses ile, havayı sık sık meleklerin buhurdanından kokularla doldurması ise varlığına dair işaretlerin arzusu beliriyor cümlelerde. bu da aslında eleonora'dan yaşça ne kada büyük de olsa, o'ndaki saflığın kendisinde de -hala- olduğunu anlatıyor adeta. hangimiz o yaşlarda böylesi yüce bir hayal ile yaşamadık ki? hangimizde sevdiğinden ayrılınca ilahi dokunuşlarla tekrar görüşebilme arzusu oluşmadı? poe kendi aşkının çeperlerini genişletip, okuyucularını da adeta içeri alıyor bu satırlarla. belki de eleonora'sından ayrılma düşüncesi, satırlarla vücut bulunca bu çeper zayıflıyor.

tam burada bu iç dökme, bu eleonora serenadının başına dönersek, poe kendisindeki bu aşk ile deli olarak yaftalanacağını öngördüğü için, bu iç dökmenin ilk kısmının gerçek, ikinci kısmının okuyucunun inancına bağlı gerçek ya da olağanüstü olmasından bahsediyordu. deliliğe de aslında tartışmalı bir açıklama getirip, kendisindeki bu aşkın bünyesinde yarattığı deliliğe adeta kılıf buluyordu. ve şimdi bu iç dökmenin trajik kısmı başlayacak, bir aşk delisinin sözleri devreye girecek. nitekim eleonora ölecek, bu cennet vadi solacak, adeta bir cehenneme dönüşecek.

eleonora'nın ölümüne kadar yaptığı o cennet tasvirleri geriye doğru alıp bir bir solduğunu acı bir şekilde hissettirmeye başlıyor poe. dağ başına inmiş kızıl bulutların dağılışını ve o dağların eski karanlığına bürünüşünü, hayvanların bir daha meydana çıkmayışını, yıldız yapraklı ağaçların soluşunu, eleonora'nın sesinden daha yüce olmayan güzel seslerin yok oluşunu, bir hayalden çıkıp bir kabusa girer gibi hissediyoruz.

yine de az önce hayal ettiği o rüzgarın eleonora'sının sesini getirmesi ve varlığını hissettirmesi arzusunu yaşadığıı itiraf ediyor, gecelerde bulduğunu söylüyor. ve eleonora'sının oralarda bir yerde, sözünü hala unutmadığı sonucuna varıyordu. tüm bu hissedişlere rağmen kalbindkei boşluğun dolmadığını da dillendiriyor. ve bir zamanların cennet mekanı rengarenk çayırlar vadisi'ni terk ediyor, acıları sinesine gömüyor.

tüm o güzelliklerden çıkıp, yapay güzellikler içine girişini, şehirde bir sarayda anlatmaya başlıyor poe. ve vadinin bünyelerinde yarattığı büyünün sınırlarından çıkmış olsa gerek, geceleri hissettiği rüzgarla gelen eleonora seslerinin kesildiğini acı bir şekilde iletiyor okuyucuya.

tam bu kabusun üstüne bu şaşaalı sarayda görüp de aniden kalbini kaptırdığı gerçeği ile yüz yüze bırakıyor bizleri. bunu bir yenilgi, adi bir aşk olarak dillendiriyor ve belki de öz-nefretin tohumlarını atıyor bünyesine. öylesi güzel bir kadına aşık olmuştu ki, kendisinde bıraktığı duygular, ihanetinin arattığı vicdan azabı ile birleşip adeta egzantirik bir karakter oluşturuyor. ve son cümlelerinde aslında ona her bakışında eleonora'sını gördüğünü de itiraf ediyor. hemen sonrasında gecenin bir vakti bir sesin, rüzgarla gelen bir fısıltının kendisine "rahat uyu! zira aşkın ruhu hükümran ve hükümdardır; tutkulu kalbine adı ermengarde olan (yeni aşık olduğu kadın) kişiyi alarak, cennette öğreneceğin nedenlerle, eleonora'ya karşı ettiğin yeminlerden bağışlandın." dediğini söylüyor. bu gizemli satırlar ile okuyucuyu, zaten alt üst ettiği hayal dünyasından çıkarıp çok daha derin sulara götürüyor. birçok soru işareti ile bitirip, okuyucuda bıraktığı o muazzam hazzı armağan ediyor adeta.

eleonora, içi boşalmış, boşaltılmış günümüz aşkının, aşk dediğimiz o kelimelerin kifayetsiz kaldığı duygunun nerelerden geldiğini, nasıl geldiğini haykırıyor bizlere. bütün büyük efsane karakterlerin, gerçek, gerçek olmayan tüm insanların aşkın bir zamanlar nasıl yaşandığının etüdünü yaptıyıror adeta. eleonora, anlamlandıramadığımız, kelimelerden yoksun kaldığımız ve çoğu zaman yenik düştüğümüz aşkın bize bir sözcüsüdür. eleonora, poe'nun viginia'sı, yaralı kalbi, evren kadar geniş ruhu, kaotik kafasıdır. eleonora, poe gibi sevenlerin kadınıdır. eleonora gibilerini sevmek, poe gibi sevmek dileklerimle..

(e a p - 26 Mayıs 2012 00:01)

poe'nun en güzel öykülerinden biri. poe olağanüstü tasvirleriyle ünlüdür ama konu aşk olunca tasvirler geri planda kalıyor bu öyküde. bitmiş bir aşkın hüznünden daha çok hayatın başka aşklarla da ilk aşkınıza sadık kalabileceğiniz şekilde süregidebilmesi gibi ümitvar bir sonla bitiyor.

(vatandasriza - 6 Şubat 2013 14:26)