1943 yılında çekilmiş bir fransız filmi, aynı zamanda norveçli shoegaze grubu serena-maneesh'in gitaristi øystein sandsdalen'in yan projesinin adı^*.

(hangar x - 6 Ağustos 2010 13:53)

les diaboliques ve le salaire de la peur'un yönetmeni henri-georges clouzot'nun enfes filmi. konusu şöyle: bir taşra kasabasının sakinleri isimsiz mektuplarla birbirlerine karşı kışkırtılır. bu kadar. gerisi spoiler olur. adam filmi öyle bi işlemiş ki, kendinden sonra gelen birçok yönetmene yol göstermiş.

(yerli mal - 22 Kasım 2010 16:23)

dayanamadım, bi şeyler daha söyleyeyim:

--- spoiler ---

eğer küçük bir yerleşim yerinde bir müddet yaşamışsanız, neresi olduğu önemli değil, bu film sizi daha da bir içine çeker. küçük yerlerde dedikodu çabuk yayılır derler. sen sabah tepede birine bi kızı sevdiğini söylersin, akşama kalmaz haber her yere yayılır. bu ortamda yüksek çabayla 2 kişilik sırlarını korumaya çalışan insanlar bir anda sırlarının 3 kişilik olduğu öğreniyor. herkes tedirgin. herkes kızgın. herkes herkesin sırlarını öğreniyor. tüm bunların ortasında kasabanın doktoru da, gizli ilişkisinin ifşa olması nedeniyle sıkıntıya düşüyor ve mektupları yazan meçhul kişiyi bulmaya çalışıyor. profesör, film boyunca doktoru öyle bir manipüle ediyor ki, ister istemez izleyici de bundan etkileniyor. çoğu zaman karşılıklı yapılan psikolojik tahliller, sinema tarihindeki belki de ilk örnek olarak suçlu profili çıkarma, izleyiciyi sürekli ters köşeye yatırma gibi clouzot'nun fransız hitchcock lâkabının afedersin amına koyduğu öğeler başarıyla işlenmiş. zaten bu adama ne diye fransız hitchcock demişler, anlamıyorum. adamlar en kötü aynı klâsmanda sayılmalı hâlbuki. bir de birçok sahnede dış mekân çekimleri kullanılmış olsa da izleyiciye sirayet etmeyi başaran o kapana kısılmışlık duygusu bambaşkaydı. clouzot, filmde kasabayı komple kapalı mekân gibi kullanmış sanki. kısacası süper film.

--- spoiler ---

(yerli mal - 22 Kasım 2010 16:41)

edgar allan poe'nun the raven şiirinin charles baudelaire çevirisidir:

une fois, sur le minuit lugubre, pendant que je méditais, faible et fatigué, sur maint précieux
et curieux volume d’une doctrine oubliée, pendant
que je donnais de la tête, presque assoupi, soudain
il se fit un tapotement, comme de quelqu’un
frappant doucement, frappant à la porte de ma
chambre. « c’est quelque visiteur, — murmurai-je,
— qui frappe à la porte de ma chambre ; ce n’est
que cela, et rien de plus. »

--- orijinali spoiler ---

once upon a midnight dreary, while ı pondered, weak and weary, over many a quaint and curious volume of forgotten lore—
while ı nodded, nearly napping, suddenly there came a tapping,
as of some one gently rapping, rapping at my chamber door.
“’tis some visitor,” ı muttered, “tapping at my chamber door—
only this and nothing more.”

--- orijinali spoiler ---

ah ! distinctement je me souviens que c’était dans le
glacial décembre, et chaque tison brodait à son tour
le plancher du reflet de son agonie. ardemment je
désirais le matin ; en vain m’étais-je efforcé de tirer
de mes livres un sursis à ma tristesse, ma tristesse
pour ma lénore perdue, pour la précieuse et rayonnante
fille que les anges nomment lénore, — et
qu’ici on ne nommera jamais plus.

--- orijinali spoiler ---

ah, distinctly ı remember it was in the bleak december,
and each separate dying ember wrought its ghost upon the floor.
eagerly ı wished the morrow ;—vainly ı had sought to borrow
from my books surcease of sorrow—sorrow for the lost lenore—
for the rare and radiant maiden whom the angels name lenore—
nameless here for evermore.

--- orijinali spoiler ---

et le soyeux, triste et vague bruissement des rideaux
pourprés me pénétrait, me remplissait de terreurs
fantastiques, inconnues pour moi jusqu’à ce jour ;
si bien qu’enfi n, pour apaiser le battement de mon
cœur, je me dressai, répétant : « c’est quelque visiteur
qui sollicite l’entrée à la porte de ma chambre,
quelque visiteur attardé sollicitant l’entrée à la
porte de ma chambre ; — c’est cela même, et rien
de plus. »

--- orijinali spoiler ---

and the silken sad uncertain rustling of each purple curtain
thrilled me—filled me with fantastic terrors never felt before ;
so that now, to st ill the beating of my heart, ı stood repeating
“’tis some visiter entreating entrance at my chamber door—
some late visiter entreating entrance at my chamber door ;
th is it is and nothing more.”

--- orijinali spoiler ---

mon âme en ce moment se sentit plus forte.
n’hésitant donc pas plus longtemps : « monsieur,
— dis-je, — ou madame, en vérité, j’implore votre
pardon ; mais le fait est que je sommeillais, et vous
êtes venu frapper si doucement, si faiblement vous
êtes venu taper à la porte de ma chambre, qu’à
peine étais-je certain de vous avoir entendu. » et
alors j’ouvris la porte toute grande ; — les ténèbres,
et rien de plus ! »

--- orijinali spoiler ---

presently my soul grew stronger ; hesitating then no longer,
“sir,” said ı, “or madam, truly your forgiveness ı implore ;
but the fact is ı was napping, and so gently you came rapping,
and so faintly you came tapping, tapping at my chamber door,
th at ı scarce was sure ı heard you”—here ı opened wide the door—
darkness there and nothing more.
--- orijinali spoiler ---

scrutant profondément ces ténèbres, je me tins
longtemps plein d’étonnement, de crainte, de
doute, rêvant des rêves qu’aucun mortel n’a jamais
osé rêver ; mais le silence ne fut pas troublé, et
l’immobilité ne donna aucun signe, et le seul
mot proféré fut un nom chuchoté : « lénore ! »
— c’était moi qui le chuchotais, et un écho à son
tour murmura ce mot : « lénore ! » purement cela,
et rien de plus.

--- orijinali spoiler ---

deep into that darkness peering, long ı stood there wondering, fearing,
doubting, dreaming dreams no mortal ever dared to dream before ;
but the silence was unbroken, and the st illness gave no token,
and the only word there spoken was the whispered word, “lenore!”
th is ı whispered, and an echo murmured back the word, “lenore!”—
merely this and nothing more.

--- orijinali spoiler ---

rentrant dans ma chambre, et sentant en moi
toute mon âme incendiée, j’entendis bientôt un
coup un peu plus fort que le premier. « sûrement,
— dis-je, — sûrement, il y a quelque chose aux
jalousies de ma fenêtre ; voyons donc ce que c’est,
et explorons ce mystère. laissons mon cœur se
calmer un instant, et explorons ce mystère ; — c’est
le vent, et rien de plus. »

--- orijinali spoiler ---

back into the chamber turning, all my soul within me burning,
soon again ı heard a tapping, something louder than before.
“surely,” said ı, “surely that is something at my window lattice ;
let me see, then, what thereat is and this mystery explore—
let my heart be st ill a moment, and this mystery explore ;—
’tis the wind and nothing more.

--- orijinali spoiler ---

je poussai alors le volet, et, avec un tumultueux
battement d’ailes, entra un majestueux corbeau
digne des anciens jours. ıl ne fit pas la moindre
révérence, il ne s’arrêta pas, il n’hésita pas une
minute ; mais, avec la mine d’un lord ou d’une lady,
il se percha au-dessus de la porte de ma chambre ; il
se percha sur un buste de pallas juste au-dessus de
la porte de ma chambre ; — il se percha, s’installa,
et rien de plus.

--- orijinali spoiler ---

open here ı flung the shutter, when, with many a flirt and flutter,
ın there stepped a stately raven of the saintly days of yore.
not the least obeisance made he ; not a minute stopped or stayed he,
but, with mien of lord or lady, perched above my chamber door—
perched upon a bust of pallas just above my chamber door—
perched, and sat, and nothing more.

--- orijinali spoiler ---

alors cet oiseau d’ébène, par la gravité de son maintien
et la sévérité de sa physionomie, induisant ma
triste imagination à sourire : « bien que ta tête,
— lui dis-je, — soit sans huppe et sans cimier, tu
n’es certes pas un poltron, lugubre et ancien corbeau,
voyageur parti des rivages de la nuit. dis-moi
quel est ton nom seigneurial aux rivages de la nuit
plutonienne ! » le corbeau dit : « jamais plus ! »

--- orijinali spoiler ---

th en this ebony bird beguiling my sad fancy into smiling,
by the grave and stern decorum of the countenance it wore,
“though thy crest be shorn and shaven, thou,” ı said, “art sure no craven,
ghastly grim and ancient raven wandering from the nightly shore—
tell me what thy lordly name is on the night’s plutonian shore!”
quoth the raven, “nevermore.”

--- orijinali spoiler ---

je fus émerveillé que ce disgracieux volatile entendît
si facilement la parole, bien que sa réponse n’eût
pas un bien grand sens et ne me fût pas d’un grand
secours ; car nous devons convenir que jamais il ne
fut donné à un homme vivant de voir un oiseau
au-dessus de la porte de sa chambre, un oiseau ou
une bête sur un buste sculpté au-dessus de la porte
de sa chambre, se nommant d’un nom tel que
« jamais plus ! »

--- orijinali spoiler ---

much ı marvelled this ungainly fowl to hear discourse so plainly,
though its answer little meaning—little relevancy bore ;
for we cannot help agreeing that no living human being
ever yet was blessed with seeing bird above his chamber door—
bird or beast upon the sculptured bust above his chamber door,
with such name as “nevermore.”

--- orijinali spoiler ---

mais le corbeau, perché solitairement sur le buste
placide, ne proféra que ce mot unique, comme si
dans ce mot unique il répandait toute son âme.
ıl ne prononça rien de plus ; il ne remua pas une
plume, — jusqu’à ce que je me prisse à murmurer
faiblement : « d’autres amis se sont déjà envolés
loin de moi ; vers le matin, lui aussi, il me quittera
comme mes anciennes espérances déjà envolées. »
l’oiseau dit alors : « jamais plus ! »

--- orijinali spoiler ---

but the raven, sitting lonely on that placid bust , spoke only
th at one word, as if his soul in that one word he did outpour
nothing farther then he uttered ; not a feather then he fluttered—
till ı scarcely more than muttered : “other friends have fl own before—
on the morrow he will leave me, as my hopes have fl own before.”
th en the bird said, “nevermore.”

--- orijinali spoiler ---

tressaillant au bruit de cette réponse jetée avec
tant d’à-propos : « sans doute, — dis-je, — ce
qu’il prononce est tout son bagage de savoir, qu’il a
pris chez quelque maître infortuné que le malheur
impitoyable a poursuivi ardemment, sans répit,
jusqu’à ce que ses chansons n’eussent plus qu’un
seul refrain, jusqu’à ce que le de profundis de
son espérance eût pris ce mélancolique refrain :
“jamais, jamais plus !” »

--- orijinali spoiler ---

startled at the st illness broken by reply so aptly spoken,
“doubtless,” said ı, “what it utters is its only stock and st ore,
caught from some unhappy mast er whom unmerciful disaster
followed fast and followed fast er till his songs one burden bore—
till the dirges of his hope that melancholy burden bore
of ‘never—nevermore’.”

--- orijinali spoiler ---

mais, le corbeau induisant encore toute ma triste
âme à sourire, je roulai tout de suite un siège à coussins
en face de l’oiseau et du buste et de la porte ;
alors, m’enfonçant dans le velours, je m’appliquai à
enchaîner les idées aux idées, cherchant ce que cet
augural oiseau des anciens jours, ce que ce triste,
disgracieux, sinistre, maigre et augural oiseau des
anciens jours voulait faire entendre en croassant
son — jamais plus !

--- orijinali spoiler ---

but the raven still beguiling all my sad soul into smiling,
straight ı wheeled a cushioned seat in front of bird and bust and door ;
th en, upon the velvet sinking, ı betook myself to linking
fancy unto fancy, thinking what this ominous bird of yore—
what this grim, ungainly, ghastly, gaunt, and ominous bird of yore
meant in croaking “nevermore.”

--- orijinali spoiler ---

je me tenais ainsi, rêvant, conjecturant, mais
n’adressant plus une syllabe à l’oiseau, dont les
yeux ardents me brûlaient maintenant jusqu’au
fond du cœur : je cherchais à deviner cela, et plus
encore, ma tête reposant à l’aise sur le velours du
coussin que caressait la lumière de la lampe, ce
velours violet caressé par la lumière de la lampe que
sa tête, à elle, ne pressera plus, — ah ! jamais plus !

--- orijinali spoiler ---

this ı sat engaged in guessing, but no syllable expressing
to the fowl whose fiery eyes now burned into my bosom’s core ;
th is and more ı sat divining, with my head at ease reclining
on the cushion’s velvet lining that the lamp-light gloated o’er,
but whose velvet violet lining with the lamp-light gloating o’er,
she shall press, ah, nevermore!

--- orijinali spoiler ---

alors il me sembla que l’air s’épaississait, parfumé
par un encensoir invisible que balançaient des séraphins
dont les pas frôlaient le tapis de la chambre.
« ınfortuné ! — m’écriai-je, — ton dieu t’a donné
par ses anges, il t’a envoyé du répit, du répit et du
népenthès dans tes ressouvenirs de lénore ! bois,
oh ! bois ce bon népenthès, et oublie cette lénore
perdue ! » le corbeau dit : « jamais plus ! »

--- orijinali spoiler ---

then, me thought, the air grew denser, perfumed from an unseen censer
swung by seraphim whose foot-falls tinkled on the tufted floor.
“wretch,” ı cried, “thy god hath lent thee—by these angels he hath sent thee
respite—respite and nepenthe from thy memories of lenore!
quaff , oh quaff this kind nepenthe and forget this lost lenore!”
quoth the raven, “nevermore.”

--- orijinali spoiler ---

« prophète ! — dis-je, — être de malheur ! oiseau
ou démon, mais toujours prophète ! que tu sois un
envoyé du tentateur, ou que la tempête t’ait simplement
échoué, naufragé, mais encore intrépide,
sur cette terre déserte, ensorcelée, dans un logis
par l’horreur hanté, — dis-moi sincèrement, je
t’en supplie, existe-t-il, existe-t-il ici un baume de
judée ? dis, dis, je t’en supplie ! » le corbeau dit :
« jamais plus ! »

--- orijinali spoiler ---

“prophet!” said ı, “thing of evil!—prophet still, if bird or devil!—
whether tempter sent, or whether tempest tossed thee here ashore,
desolate, yet all undaunted, on this desert land enchanted—
on this home by horror haunted—tell me truly, ı implore—
ıs there—is there balm in gilead?—tell me—tell me, ı implore!”
quoth the raven, “nevermore.”

--- orijinali spoiler ---

« prophète ! — dis-je, — être de malheur ! oiseau
ou démon ! toujours prophète ! par ce ciel tendu
sur nos têtes, par ce dieu que tous deux nous adorons,
dis à cette âme chargée de douleur si, dans
le paradis lointain, elle pourra embrasser une fi lle
sainte que les anges nomment lénore, embrasser
une précieuse et rayonnante fi lle que les anges nomment
lénore. » le corbeau dit : « jamais plus ! »

--- orijinali spoiler ---

“prophet!” said ı, “thing of evil!—prophet still, if bird or devil!
by that heaven that bends above us—by that god we both adore—
tell this soul with sorrow laden if, within the dist ant aidenn,
ıt shall clasp a sainted maiden whom the angels name lenore—
clasp a rare and radiant maiden whom the angels name lenore.”
quoth the raven, “nevermore.”

--- orijinali spoiler ---

« que cette parole soit le signal de notre séparation,
oiseau ou démon ! — hurlai-je en me redressant.
— rentre dans la tempête, retourne au rivage de la
nuit plutonienne ; ne laisse pas ici une seule plume
noire comme souvenir du mensonge que ton âme a
proféré ; laisse ma solitude inviolée ; quitte ce buste
au-dessus de ma porte ; arrache ton bec de mon
cœur, et précipite ton spect re loin de ma porte ! »
le corbeau dit : « jamais plus ! »

--- orijinali spoiler ---

“be that our sign of parting, bird or fiend!” ı shrieked, upstarting—
“get thee back into the tempest and the night’s plutonian shore!
leave no black plume as a token of that lie thy soul has spoken!
leave my loneliness unbroken!—quit the bust above my door!
take thy beak from out my heart, and take thy form from off my door!”
quoth the raven, “nevermore.”

--- orijinali spoiler ---

et le corbeau, immuable, est toujours installé,
toujours installé sur le buste pâle de pallas, juste
au-dessus de la porte de ma chambre ; et ses yeux
ont toute la semblance des yeux d’un démon qui
rêve ; et la lumière de la lampe, en ruisselant sur lui,
projette son ombre sur le plancher ; et mon âme,
hors du cercle de cette ombre qui gît fl ottante sur le
plancher, ne pourra plus s’élever, — jamais plus

--- orijinali spoiler ---

and the raven, never flitting, still is sitting, still is sitting
on the pallid bust of pallas just above my chamber door ;
and his eyes have all the seeming of a demon’s that is dreaming
and the lamp-light o’er him st reaming throws his shadow on the floor ;
and my soul from out that shadow that lies floating on the floor
shall be lifted—nevermore!

--- orijinali spoiler ---

(e a p - 14 Şubat 2018 13:20)

imdb trivia bilgilerine göre hikaye 1917-1922 yılları arasında güney fransa'da küçük bir kasabada yaşanan gerçek olaylardan esinleniyor. bu olaylarda 110 mektup gönderiliyor ve bu mektupları gönderen bir kadın. mektupları gönderdiği kişiler arasında aşık olduğu bir erkek de var. yakalandıktan sonra bir ay hapiste kalıyor ve belli miktar para cezasının ardından ömrünün kalanını yalnız geçirmek zorunda kalıyor. geç yaşlarında da ölüyor.

le corbeau, henri-georges clouzot'un les diaboliques öncülü olarak nitelendirilebilir. hitchcockian denilen tarzın da güzel örneklerinden. bu arada herhangi bir yönetmene hitchcockian demeyi hakaret olarak algılamıyorum ya da o yönetmenin ismini alfred hitchcock'un zikri altında değersizleştirmek olarak görmüyorum. bu ifadeyi belirli bir tarzı anlatabilmek için rahatlıkla kullanıyorum. peki nedir bu tarz, karakteristikleri nelerdir?

öncelikle masum bir adamın suçlanması ve kendini tehlike içerisinde bulması, gerilimi artıran mekan sınırlaması ki bu filmde karakterler kasabanın içine sıkışmıştı diyebiliriz. senaryonun sürpriz dönüşler yapması ki genelde son iki üç dakika içerisinde mutlaka olur, bu filmde de öyle oldu. psikolojik travmaya sahip şüpheli karakterler, şüphe (suspect) ve gizem (mystery) ögelerinin son ana kadar filme yayılması, bir çeşit suç (crime) faktörünün devreye girmesi ile gerilimin (tension) giderek artırılması. mektuplar gibi öne çıkan olay çözücü nesneler. 1943 tarihi ile le corbeau'nun gerek bu tarzın, gerekse şüphe-gerilim içeren filmlerin formatını belirleyen önemli bir esin kaynağı olduğunu söyleyebiliriz.

le corbeau'nun senaryosu için müthiş zekice hazırlanmış diyemeyiz belki. fakat şüpheyi bütün filme yayarak, sakin bir tarzda olay işleyişi ve değindiği temalar ortalamanın üstüne çıkması için yeterli. ufak bir toplulukta var olan ince ve hassas dengelerin, dışarıdan bir müdahale ile nasıl kolaylıkla bozulabileceğini; yine toplumun ahlak değerlerinin, nasıl toplumu dağıtmaya yönelik kullanılabileceği gösteren önemli bir çalışma. özellikle, filmde bir şüphelinin linçten neredeyse kıl payı kurtularak toplumun dışına atıldığı anlar, filmin benim açımdan en dikkat çeken kısımları oldu. akıllara jagten'i de getirmedi değil.

aynı zamanda profesörün manipülasyonları sırasında kullandığı bazı psikolojik tahliller oldukça keyif vericiydi. denise'in kaza sonucu topal kaldığını ve güzelliğini kaybettiğini düşündüğü için erkekleri ayarttığını biliyoruz. profesör de meslek hayatında karşılaştığı sapıkların hemen hepsinin cinsel kaynaklı sorunlara sahip olduğunu, mesela çirkin ya da hastalıklı olduklarını düşünerek bir çeşit sapıklığa yöneldiklerini ima ediyordu. denise'in "topallamamı gördün ama ayakkabılarımla herhangi biri gibi yürüyorum." sözleri de kendisinde var olan sorunu ifşa eden güzel bir ipucuydu:

(bkz: aşağılık kompleksi)

son olarak filmden birkaç aforizma:

> hastanın ateşi düşmeden ameliyat yapmazsın.

> kabus görmektense uyanık kalmak iyidir.

> ünvanlar ve madalyalar için tutkum olmadığına göre neden bir fikrim olsun.

> geleceği bugüne feda edemeyiz.

(loveactually relax - 13 Eylül 2018 13:12)

(bkz: karga)

(besinci goz - 26 Ocak 2006 20:40)