ölmek bir sanattır
her şey gibi eşsiz bir ustalıkla yapıyorum bu işi,
öyle ustaca ki insana korkunç geliyor
öyle ustaca ki gerçeklik duygusu veriyor
bu konuda iddialıyım sanırım.

demiş kendisi..

(umut - 28 Mayıs 2002 16:55)

birgün plath sekiz yaşındayken, babasının öldüğünü haber alır... ilk tepkisi şudur: "allah'la bir daha hiç konuşmayacağım."

çünkü allah, küçük kıza verdiği sözü tutmamış, babasını ondan alarak, yaptıkları anlaşmayı bozmuştur...

(aynadakileke - 10 Temmuz 2002 21:57)

"bir bebek gibi tıkanıp kalmış biri için dünyanın kendisi kötü bir düştür."

(beduh2468 - 23 Ocak 2009 22:13)

bu dunyadan kendi istegiyle cekip giden bir anne o.
oglu bir yasinda, kizi da iki yaslarindalardi ve uyuyorlardi o gitmeye hazirlanirken. sut ve ekmek birakti onlara. ve odalarinin kapisinin cevresini bantlarla kapatti, sonra defalarca yemek pisirdigi firinin gaziyla zehirledi kendini, cekip gitti.
simdi de oglu annesinin yanina gitmeye karar verdi. belki de 1 yasinda annesiz kalmakti 46 yildir icini kemiren. bilinmez...

uzun zamandir okumak istedigim bir yazardi sylvia plath ve nihayet bir kac aydir okuma, arastirma firsati buldum. ve son bir haftadir da uzerine dusunmekteydim onun ve hayatinin. bugun oglunun kendini astığı haberini gorunce agladim.

ne denir ki, yanlış hayat doğru yaşan-a-maz…

(perfection - 25 Mart 2009 15:40)

okuduğum bu cümlesinden sonra hayranlık duyduğum amerikalı şair.
"god, who am i? i sit in the library tonight, the lights glaring overhead, the fan whirling loudly. girls, girls everywhere, reading books. intent faces, flesh pink, white yellow. and i sit here without identity: faceles. my head aches..i'm lost.." journals, september 1950

(inventionofsolitude - 28 Kasım 2002 23:27)

"neden yazı yazdığımı mı soruyorsunuz bana? zevk mi alıyorum? değer mi? peki para kazandırır mı? öyleyse bir nedeni var mı?

yazıyorum çünkü
içimde susturamadığım
bir ses var..."

letters home'dan...1948

(glass sealed - 6 Aralık 2002 07:22)

acı çekmeyi bilen bir insan. intiharına doğru bir enkaza dönmesinde ted hughes'un, bir aslan burcu erkeği olarak katkısının muazzam olduğunu düşünüyordum. sonra plath'in burcunun ne olduğuyla ilgili hiç düşünmediğimi fark ettim. aslan burcu erkeğinin, akrep burcu kadınına yapabileceği en büyük şey; onu öldürmektir. plath'ten değil ama, arkadaşı anne sexton'dan bir alıntı yapıp akrep burcu kadının bu ilişki sonrası nasıl görünebileceğine bir bakalım:

"(s)he is solid,
as for me, i am a watercolor
i wash off."

sonra sırça fanus'tan, ilgili bir alıntıyı okuyalım:

"o sabah bir başlangıç yapmıştım.

kendimi banyoya kilitledikten sonra küveti ılık suyla doldurup, bir jilet çıkarmıştım ortaya.

romalı bir düşünüre naısl ölmek istediğini sorduklarında damarlarını ılık bir banyo içinde kesip açacağını söylemişti. bunun kolay olacağını sanıyordum. küvete uzanıp bileklerimde çiçeklenen kızıllığın berrak suyun içinde dalga dalga kabarışını izleyerek gelincik renkli köpüklerin altına kayıp uykuya dalacaktım.

ama iş bunu yapmaya gelince, bileğimin derisi öylesine beyaz ve savunmasız göründi ki gözüme, bir türlü yapamadım. sanki asıl öldürmek istediğim şey o derinin altında ya da başparmağımın altında atan o ince mavi damarda değil, başka bir yerde, daha derinde, daha gizli ve ulaşılması çok daha güç bir yerdeydi."

tabii ted bunu anlayamazdı. plath, eğer ted'ten sonra başka birine âşık olabilseydi, belki ilerleyen yıllarda bundan bir ders alıp hangi erkeklere bulaşmaması gerektiğini öğrenebilirdi. çünkü "insan geçmişini unutursa onu tekrar yaşamak zorunda kalır." ama yazı yazabilmek için zor olanı seçmesi lâzımdı. hatırlıyorum, bir seferinde, tek bir kelime bile yazamadığını, çok kötü hissettiğini söylüyordu. (yazmış, ama yazamamaktan bunaldığı ve kendiyle dertleşse bile elini kâğıt üzerinde hareket ettirip, kelimelerin geçit törenini izleyebildiği için yazmış) bir yandan, ted'in başka bir kadını seçmesiyle kendini yenik görmüş olabilir. bunun kamçılamasıyla yazmış ve ted'i geri almak için bir müddet daha yaşamış olabilir. alamayınca ortada bir oyun kalmadığını, o oyunun galibiyle bir daha yeni bir oyun oynayamacağını anlamış olabilir. ruhtaki yaralarının onarılacağını tahmin ettiği yerin dünyada olmadığını anlamış olabilir. bu yerin adı "ted hughes" olabilirdi, olmadı.

(anton ssliharf - 16 Aralık 2010 22:45)

"genellikle esaslı bir kusmadan hemen sonra kendini daha iyi hisseder insan. biz de kucaklaşıp vedalaştık ve odalarımıza gidip uzanmak için koridorun ters uçlarına doğru yürüdük. doğrusu ya, birlikte kusmak kadar insanları birbirine yaklaştıran şey yoktur."
......

"yer inanılmaz derecede sağlam gibiydi. düşmüş olduğumu ve daha fazla düşemeyeceğimi bilmek rahatlatıcıydı."

(amanda aman - 30 Mayıs 2011 21:30)

"gentleman,
ladies,
these are my hands,
my knees,
i may be skin & bone,
i may be japanese."

"her on senede bir denerdi, üçüncüsünde becerdi.."
otuzlu yaşlarında intihar edip adını baki kılan, bunalımlı ve zeki amerikalı kadın yazar

(arcadia - 9 Ağustos 1999 00:00)

günce'sinin türkçe'de çıkmasına katkım olduğu için övünebileceğim kadın.

50 yıl oldu sylvia. ben dokuz yaşımdaydım.

senin dolaştığın yerlerde ben de nefes alabilmek için kaç kez dolaştım boston ve çevresinde.

(ahmetfirat - 11 Şubat 2013 01:15)

dişi şair. sadece vanilya kokan bir dişilik değil, sadece süt ve kurabiye değil onun şiiri. kendini dolunayın hükmettiği gel-gitlere bırakmış, daha kırmızı bir şeyler var işin içinde. ne o ne bu değil. hem o hem bu. sütte ne çok kan.

sugar is a necessary fluid.

(glass sealed - 12 Ağustos 2003 17:14)

manik-depresif teşhisi konmuş , hep intiharsı eğilimler ile yaşamış sylvia plath. babası otto ile sorunlu ilişkisinin sonucunda gençliğinde kafayı sıyırmış sylvia plath. ted hughes ile evlenmiş, bunalımdan bunalıma koşmuş, o arada çocuklar doğurmuş ve muhteşem yeteneğinin yanında kocası kimbilir nerelerde sürterken kendisi eve kapanıp çocuklarına bakmak zorunda kalmış kadın sylvia plath. hayatı da trajikomik bir şekilde -gene- evde olduğu birgün çocukları yatırdıktan üstlerini örttükten sonra tüm boşlukları battaniyeyle kapatıp, artık tek kalesi kalmış olan mutfağına girip kafasını fırına sokarak son bulmuştur. o kadar intihar tutkusunun, nasıl olduğunu tahayyül etmek bile istemeyeceğimiz o bunalımın ve hayata dayanamaz hallere gelmenin neticesinde bile sorumluluk sahibi bir insan olarak ölmüştür.

(cheja - 2 Mayıs 2001 11:34)

herkesin gittiği gerçek halk okullarında okumuş, geçmişinde önemli yer tutan bir okulda^* bir biçimde öğretmenlik yapmaya başlamış ama kendini asla iyi bir öğretmen olarak hissedemeyip o hep içini acıtan mükemmel olamama durumu/korkusu, kendinden daha iyi olan herkesi kıskanışı; büyük tutkularla istediği şeyleri elde edince hayal kırıklığının en büyüklerini yaşaması ile zor ve rahatsız akrep burcu kadını ... yazdıklarını yürekten hissetmeden yazamamış, bu yüzden olsa gerek, otobiyografik eserler vermekten kurtulamamış, çok çalışan (bunu da varlığının nedeni sayan/kendini ancak çalışarak unutan) şair/yazar ...

(sleepflower - 11 Şubat 2004 11:32)

hep ölmek istemediği için intihar ettiğini düşündüğüm harika şair.

(one fat lady - 3 Haziran 2004 19:45)

günlüklerin yeni basımı kırmızı kedi yayınevi'nden çıkmıştır. 2014'ün son deminde alınıp verilebilecek en güzel hediye. okurken rahatsız olmuyor değil insan rızası var mıydı acaba bunların yayımlanmasına diye düşünmüyor değil. hani birinin yatak odasına girmiş mahçup bir surat ifadesi ile okuyorum. tuğla kitap serisine girebilecek bir kitap, 530 sayfa. bunu insan okuyacak diye bir ruh hali ile başlansa da eğer sylvia plath diline alışılmış ve the bell jar'dan gelmişseniz su gibi akar. ki bence yeni başlayanlar için sylvia plath girişi için en önce okunması gereken kitaptır, yani işinize ve keyfinizin kahyasına karışmak gibi olmasın ama bence öyle olması gerekiyor yine de siz bilirsiniz, okurken bana soracak değilsiniz ya.

”neden yazı yazdığımı mı soruyorsunuz bana?
zevk mi alıyorum?
değer mi?
peki, para kazandırır mı?
öyleyse bir nedeni var mı?
yazıyorum,

çünkü içimde susturamadığım bir ses var…”^*

(janazirav - 21 Aralık 2014 22:39)

"bir şeyin öldüğünü ve özgür olduğunu düşünürsün. sonra, onu içine çöreklenmiş sana gülümserken bulursun..."

(minnoklokumcuk - 4 Şubat 2015 12:29)

sylvia plath her şeyden önce çok iyi bir öğrenciydi. sınıfında hep en yüksek notu o alırdı ve hırsı ve başarısıyla beslenirdi. ilk intihar deneyimi bir şiir sınıfına kabul edilmemesi üstüne oldu. ama şiirlerindeki oyunbaz doğadan da anlaşılabileceği gibi dibe vurduğu kadar yukarılarda yüzmeyi de seven biriydi. evlendikten hemen sonra şiire bir süre ara verip evde krep yapmak istedi. two sisters of persephone'de ki iki ayrı kız kardeş gibi o da entellektüel kadın- ev kadını çelişkisini sonuna kadar yaşadı. ölüm onun için kesin olduğu kadar aslında sonrasında uyanıp oyun olduğunu fark ettiği bir aktivite gibiydi de. ölümüne neden olan intiharından bir gece önce alt komşusunda inip ertesi gün sabah saat 9da evde olmayacağı için çocuklarını bakmak üzere gelen dadıya kapıyı açıp açamyacağını sordu. rivayet ölmeye yakın fakat ölmeden önce yakalanma isteğine işaret eder. fakat kapı altlarını ve pencerelerini de bantlamasına rağmen nasıl olduysa gazın alt daireye sızıp alt komşuyu da normalden fazla uyuttuğu ve bu yüzden dadının birkaç kez gelip geri döndüğü de anlatılanlar arasındadır. eve en sonunda girilebildiğinde sylvia tabii ki ölmüştü ama telefonun yanında bu numarayı (doktorun no.su) arayın diye bir kağıt bırakması oldukça ilginçtir. "kurtarın beni ve bu intiharı da yazayım" gibi okunabilir bu olay ama belki de "aman çocuklara bir şey olmasın" diye kaygılanıyordur sylvia. şakacı, şizofren ve şair olan da o, ev kadını iki çocuk annesi olan da o. bunu söylemek biraz korkutucu ama bu ölümü ona yakıştırıyorum...

(cocoon - 24 Temmuz 2004 23:12)

eserlerinde genellikle vermek istediği duyguyu çok yoğun bir imgelem sistemi içinde kendi hayatına göndermelerle anlatan sylvia plath’in maruz kaldığı şiddet çoğunlukla duygusal açıdan kırılganlığının bir yansıması olarak alınabileceği gibi, bugüne dek pek çok eleştirmen tarafından gerçek anlamda görmüş olduğu şiddet olarak da yorumlanmıştır. her iki durumda da plath’in en önemli şiirlerinden sayılan ve kariyerinde şiir anlayışının ve içe dönük yazı tarzının bir manifestosu niteliğindeki şiiri daddy şiddet olgusunu hem iç hem de dış dünyasından imgelerle bağdaştırarak anlatır. bu şiiri kavrayabilmek için plath’in hayatının akışını en azından ana başlıklarıyla bilmek ve en önemlisi de eşi ted hughes’la olan ilişkisini incelemek gereklidir. ilginç sayılabilecek bir tesadüfle plath’i aldattığı kadın, sylvia gibi yine bir şair olan, assia da hughes’la ilişkisinden bir çocuk sahibi olduktan sonra intihar etmiştir. bu herhangi bir anlama çekilebileceği gibi sadece garip bir tesadüf de olabilir. karar kişiden kişiye fark gösterecektir ancak gerçekler değişmeyeceğinden önce sylvia plath’in biografisine bir göz atalım:

aşk tutku, acı, öfke, boşluk duygusu, kıskançlık, şiddet, yıkım... 20. yüzyıl şiirinin ünlü isimlerinden sylvia plath ile ted hugues'in, plath'ın intiharıyla sonuçlanan yakıcı, sarsıcı ilişkisinin kısa özeti.
ikinci dünya savaşı'nın yaralarının geride kaldığı, ekonomiyle birlikte sanat, edebiyat ve düşünce akımlarının da filizlendiği, yeşerdiği 50'li yıllar ingiltere'si. sylvia 1956 yılında cambridge'de burslu okuyan, şair olma hayalleri ve tutkusu içinde, yetenekli, hırslı bir genç kız. amerikalı. yayın hayatına atılacak edebiyat dergisi için verilen partide ingiliz şair ted hugues'le tanışır. daha önce şiirlerini okuduğu ve tanışmak istediği bu yakışıklı, canlı, karizmatik adamdan fizik olarak da etkilenir. aşk, sanat, şiir dolu, tutkulu bir ilişki başlar. ancak sylvia, ölmüş babası otto ile sorunları olan, annesinin ifadesiyle "intihara eğilimli" bir genç kızdır.
evlenip londra'ya yerleşirler. şiirlerini yarışmalara, çeşitli yayınevlerine gönderirler. ted new york şiir ödülünü kazanınca, amerika'ya giderler. ted şair olarak hızla mesafe alırken, yaşamaları için gerekli parayı sağlamak üzere ingilizce öğretmenliği yapan sylvia, ev ve iş arasında bunalmakta, yorulmakta ve sıkışmaktadır. hiçbir şey yazamamaktadır. bu arada, ted'in başka kadınlarla ilişkisi olduğundan duyduğu kuşkular da genç kadının bunalımını derinleştirir. ted, sylvia'nın kıskançlıkları üzerine ondan daha da uzaklaşmaya başlarken, birbirlerini ciddi biçimde kırmaya, zedelemeye başlarlar.

çözüm olarak londra'ya dönerler. peş peşe iki çocukları olur. ted edebiyat çevrelerinde isim yapmaya başlar. nihayet sylvia'nın bir şiiri de ilgi görür. devon'a yerleşmeye karar verince londra'daki dairelerini david ve assia adlı bir şair çifte kiraya verirler. ted ve assia'nın yakınlaşması sylvia için bardağı taşıran son damla olur. iki çocuğunu alarak evi terk edip londra'ya döner. bu, şair ve yazar olarak kısa yaşamının en verimli dönemidir. 1963 yılında, iki çocuğuna ekmek ve süt bırakarak, odalarının camını açar. ardından mutfağa gidip, kafasını havagazlı fırının içine sokar.

ilk şiir kitabı “the colossus (1960)” daha sonra çıkardığı kitaplarına göre daha geleneksel ve tutucu bir tonda yazılmış şiirleri içeriyordu. 1959 yılında birlikte çalıştığı robert lowell’ın etkisiyle sonraları kendisini büyük şairler arasına sokacak ve ününü sağlayacak tarzını yakaldı. 1963 yılında 30 yaşındayken inithar etmesiyle geride bıraktığı eserlerinin toplanmasıyla oluşturulan ariel (1965), crossing the water (1971) ve winter trees (1972) kitapları, tutucu okuru rahatsız edecek düzeyde açık, sanrısal imgeler içeren ancak ironik bir zekaya sahip, yapısal olarak parlak ve duygusal yoğunlukları aşırı yüksek şiirlerden oluşuyordu. selected poems adındaki seçme şiirleri 1985 yılında eşi ted hughes tarafından yayınlandı.

sylvia plath’i türkçe’ye kazandıran ve aynı zamanda onunla ilgili yazdığı yazılar ve kitaplarıyla tanınan yusuf eradam’ın da dediği gibi plath, ''daddy'' başlıklı ‘kültleşmiş’ şiirinde babası ile özdeşleştirdiği ataerkil, fallosantrik düzene baş kaldırırken babasını vampirlerle, nazilerle bir tutmuş, kazığı da kalbine saplayıvermişti. ''pekala yahudi de olabilirim,'' derken ezilenle, şiddete uğrayanla özdeşleşebilecek kadar, kendi bireysel kıyılmışlığını nazilerin soykırımıyla yan yana koyacak denli yürekliydi. insanın insana yaptıklarına kayıtsız kalamayışını bugün bile içimizi ürperten, yüreklere korku ve dehşet saçan şiir estetiği ile gösterir. şiddeti şiir biçimi içinde yansıtan plath’in etkilendiği bestecilerin başında beethoven gelir. plath, savaş sonrası yıkık hassas beyinlerdendir...şiirlerindeki özen ve matematik, klasik müzikte bach’ın başarısıyla denktir, çünkü plath şiirlerinde bireysel deneyimlerinden yola çıkarak şiir sanatının tüm araç gereçlerini ustalıkla kullanarak akıllara durgunluk verecek şiirler yazmıştır. bu metinlerden yola çıkarak şairin özel hayatına ya da kişiliğine, cinsel ya da başka kimliğine tanı koymak mümkündür.

elektra kompleksine bağlı olarak, babasının ölümünü kendisine karşı sevgisizliğine yoran plath daddy’de babasıyla eşi ted hughes’u özdeşleştirir. babasının yerine koyduğu hughes’dan da beklediğini alamayan ve bir de üzerine aldatılan plath, şiirinde babasını –ve dolayısıyla kocasını- bir kerede öldürüp artık üstesinden geldiğini söyler.

(chillom - 2 Mayıs 2005 13:47)

sırça fanus isimli kitabında, "sırça fanusun içinden dünya kabus gibi görünür" der. kendi içine sıkıştırılmış "medeni" insanın sıkışamayacağına iyi örnekler sunmuştur. fırına kafasını sokarak intihar etmiştir. iki çocuğu zarar görmesin diye mutfağın kapısının altını da kapatmıştır. cinayet vari intiharı, kendisini sıkıştıran her şeye karşı bir çağrı olarak okunabilir. ted hughs'un bu intiharda elbet payı vardır fakat slyvia plath kalplerimizde taht kurarken ted hughs ancak yalaka bir saray şairi olmuştur.

(astro - 9 Mayıs 2005 22:51)

11 şubat 1963 günü yaşamına son veren yazar, sırça fanus'un bir bölümünde "bir gün bir yerde, okulda,avrupada,herhangi bir yerde, o boğucu çarpıtmalarıyla sırça fanusun yeniden üzerime inmeyeceğini nasıl bilebilirdim? o sırça fanus ki, içinde ölü bir kelebek gibi tıkanıp kalmış biri için dünyanın kendisi kötü bir düştür" diye yazmıştı.

(kalipso - 23 Kasım 2001 15:28)