gemini meteor yagmuru şuanda nasa tarafından canlı verilmekte izlmeke için

(karoyedili - 14 Aralık 2012 07:27)

bu gece gerçekleşecek.
dilekler tutula.^**

(whatyougetiswhatyoudid - 12 Ağustos 2013 12:47)

beylikdüzü'nde bir kaç bir kaç taneciğine şahit olduğum olay.

(17december - 12 Ağustos 2013 22:19)

gözlemleyemediğim olay. ya da hazır meteor yağarken gökteki bütün yıldızlar kaymış da olabilir. bir tane yıldız yok.

(guardian of the blind - 13 Ağustos 2013 00:11)

her sene saatlerce gökyüzüne bakma sebebim. nedense rahatlatıyor. meteorlar fiyu fiyu geçerken heyecanlanıyorum. ama bu sene işler kesat. 5 tane görebildim.

(lustralseyahat - 13 Ağustos 2013 02:54)

boyun siken doğa olayı. 20 dakika avel gibi gökyüzüne bakınca boynum ağırdı ama 5 tane yakaladım.

(tavsanbey - 13 Ağustos 2013 04:12)

insani cocukluguna donduren doga olayi. tek yan etkisi biraz usumek ve boyun tutulmasi olabilir.

12 agustosu 13une baglayan gece perseoid meteor yagmurunu gozlemlemek icin en uygun gecedir. bunun icin saat 10da 11de degil, gece 2ile sabaha karsi 5 arasinda, sehir isigine maruz kalmayan bir yerden bulutsuz gokyuzunu seyretmelisiniz. en en sahane hali ise gun dogmadan onceki karanlikta gorulur.

13 agustos 2013e ozel bir durum yok bu arada, her yil 11-12-13ü arasi gerceklesir, kacirdiysaniz seneyeki meteor yagmurunu izlersiniz, bir sey kaybetmis degilsiniz.

ekimde, kasimda filan da farkli yildiz takimlarinin meteor yagmuru tarihleri var, agustosa bile has bir durum degil yani.

ama yine de cok cok buyuleyici. van gogh a katilmamak mumkun degil: "yildizlar, hayal kurmami sagliyor."

(seker sey - 13 Ağustos 2013 06:17)

2014 için şöyledir.
meraklılarına duyurulur.
işte bunlar hep hayata dair gülümseten detaylar.
yani bu gece aslında lyrid var.

(frombillericay - 22 Nisan 2014 23:41)

yıldızlar da kayar durmaz yerindeşarkısını aklıma getiren gökyüzü tacirligi. sana dilekler biriktirdim bekliyorum kaymanı.

(bokunu cikartma - 12 Ağustos 2015 21:33)

meteor yağmurları bahsedildiği üzere türkçeye akan yıldız yağmurları olarak çevirilmiştir. "akan yıldız" aslında (tahminimce) "shooting star" teriminin abdullah kızılırmak tarafından türkçeleştirilmesiyle oluşturulmuş bir sözcüktür.

*** iyi de onlar yıldız değil ki?

güzel, demek biraz bilen birisiyle monolog yapıyorum. evet akan yıldız'lar "yıldız" değil. bu entry'i okuduktan sonra durup kendi kendinize "neye yıldız diyoruz neye demiyoruz" diye sormanızı istiyorum. konu hakkında daha fazla açıklama yapmayıp monoloğuma devam edeceğim.

gökyüzünde gördüğünüz kımıldayan parlak "şey" şayet bir uydu, uçak, dilek balonu ya da yol yapmak için gelen bir vogon gemisi değilse, kendisi bir meteordur. büyüklüğü bir kum tanesi ya da çakıl taşı arasında değişir, çok çok nadiren stone-henge taşı kadar olabilirler. bunlar uzayda takılırlar, dünya ile yörüngeleri kesişince atmosferimize girerler, mezosferde yanarlar, biz de bu yanmayı görüp dilek tutarız, kız çocuğu doğdu zannederiz, dedikodusunu yaptığımız kişi hakkında "hera şahidim bak" deriz. çünkü güneş tutulmalarına bakıp ejderha yuttu sanan canlılarız, gözleme dayalı neden-sonuç ilişkisi kurmakta pek becerikliyiz.

*** biliyom ben meteorları, yere düşünce dinozorları öldürdüler.

doğru, ancak yere düşünce artık bunlara meteor demiyoruz, meteorit diyoruz. isimlendirme konusunda gökbilimciler olarak biraz dandik adamlarız kabul edelim. nihayetinde içimize oturmuş bu. kelime anlamı aslında "yıldızların çalışılması" anlamına gelen, biyoloji, jeoloji gibi gayet "bilimsel bir ad" olmasına rağmen astroloji sözcüğünü falcılara ve para kazananlara kaptırdık, bize de kala kala "yıldızların kanunu ve kültürü" anlamına gelen astronomi kaldı. hıncını ya böyle çıkarıyoruz sizden, yere düşen göktaşlarına "meteorit" diyerek, ya da gezegen keşfedip adını koi-4878.01 koyarak... hatta yazın tadını çıkaracağınız açık-hava etkinliklerine perseid diyerek...

evet bu etkinliğin yazın olduğunu biliyoruz, ben şu satırları klavyeye tuşlarken şarabını alıp ışık kirliliğinin göbeğindeki parkta yayılan ve yerel saatiyle 23.00 itibariyle "bi halt göremedik" diye sıkılıp evine gidecek arkadaşın hayal kırıklığını bildiğimiz gibi. çünkü meteor yağmurları periyodiktir.

kuyruklu yıldızlar yörüngelerinde dolaşırken kamyondan dökercesine çok taş parçası bırakırlar etraflarında. hatta bu parçaların dökülmesi, kuyruklu yıldız güneş'e yaklaştıkça daha da artar. kuyruklu yıldız birkaç yüz yıllık yörüngesinde bizden çoook uzaklara gitmişken bile, bıraktığı taş parçaları bu yörünge üzerine kalır. eğer bu yörünge dünya yörüngesiyle kesişiyorsa n'olur? dünya taş parçalarının içinden geçer. bu parçalar atmosfere girer, mezosferde yanar, dilek tutulur vs. ee biz tam ordan geçerken kuyruluyıldız olsaydı? muhtemelen dinozorlar gibi ölürdük.

*** o zaman bu kuyrukluyıldızın adı perseid! ondan böyle diyoruz ağustos'takilere?

bu olmadı. insanlar bu gökyaşı yağmurlarının kuyrukluyıldızlardan kaynaklandığını bilmeden çok önce gözlüyorlardı yağmurları. dedik ya neden-sonuç ilişkisinde süperiz diye, meteor yağmurlarına bakıp "sanki şu takım yıldızından saçılıyormuş gibi görünüyorlar yahu? oradan geliyor olmasın bunlar?" demişiz zamanında. ağustos'ta görülen yağmurlar da "perseus" (kahraman) takım yıldızından saçılıyor gibi görünüyor, bu yüzden "perseidler" diyoruz. isimlendirme becerimiz muhteşem dememiş miydim? kuyruklu yıldızın aslında kuyruklu taş olması gibi...

*** ee sen şimdi bunlar perseus'tan yayılıyor gibiler diyorsun da, ben bakıyom bi tane çizgi gibi hooop kayıyorlar, ne alaka takımyıldızla?

buyrun perseidlerin saçılmasını kendi gözlerinizle görün. http://apod.nasa.gov/apod/ap070812.html

farkındaysanız hepsi bir noktadan yayılıyor gibi görünüyor, işte orası kahraman takımyıldızı civarına denk geliyor. bu noktaya gökbilmiciler "saçılma noktası" anlamına gelen "radiant point" diyor. saçılma noktasından ne kadar uzakta gözlerseniz meteoru, çizgisi daha uzun oluyor. perseid gözlerken mal gibi kahraman takımyıldızına gözünüzü dikmeyin yani. (zaten perseus'u bulmak için de bir bilene danışın, şarabı yarılayın, elinden tutun, gezdirsin sizi, kaybolursunuz mazallah. isim vermekte kötü olsak da gökbilimcilerin de flört etme hakkı bâki)

*** e tamam güzel, demek taş parçalarının içinden geçiyoruz, her yıl aynı yerden geçtiğimiz için de tarih hep aynı. peki bu taşlar atmosfere sürekli giriyo, yan yan bitmiyo mu?

aslında arada bir azalıyor/artıyor.

*** lan nasıl artsın? geçen sene yaktık yarısı?

iki temel sebebi var. birincisi, ne bu taşların (kuyrukluyıldızın) yörüngesi, ne de dünya'nın yörüngesi incecik bir ip gibi değil, kalın birer şerit bunlar, her sene az buçuk farklı noktalarda kesişiyorlar. hâl böyle olunca dünya olarak hep aynı noktasından geçmiyoruz. ikincisi, taşlar da yörüngeleri içinde ilerliyorlar, yani biz dünya olarak bir tam yılı tamamlayana kadar taşlar birkaç yüzbin kilometre kendi yörüngelerinde ilerlemiş oluyorlar, aslında zamanında bizden çok uzaktaki taşlar bu sefer yörüngemizle kesişiyor. yani taş çok, kolay kolay bitmez merak etme. ayrıca şarabı fazla kaçırdıkça lan'lı lun'lu konuşmaya başladın, hoş değil.

*** madem bu taşların sayısı epey çok, o zaman her içinden geçtiğimizde sadece dünya değil, uydular da etkilenmeli?

evet, iss ve benzeri uydular da (az da olsa) etkileniyor bunlardan. ama bunu battlestar galactica izlerken gördüğünüz "zangır zungur" titreyen uzay mekiği şeklinde hayal etmeyin. o kadar da yoğun olmaz. hatta uzay mekiklerinden dünya'ya giren meteorlar da fotoğraflanmıştır. buyrun bu da perseid yağmurlarından birinde uzaydan çekildi: http://www.space.com/…eteor-shower-space-photo.html

ve sadece yapay uydular değil, aslında ay da bunlardan bir hayli etkilenir. ay'ın üzerine düşen meteoritlerin etkisi farklıdır. atmosferi olmadığı için yanma sürecini göremezsiniz, yüzeye çarpma olarak gözlenir. 2013'te gözlenen bir hayli popülerdir: http://www.theguardian.com/…moon-lunar-impact-video

*** hani sadece yer'e düşenlere meteorit diyorduk, demin ay'a düşene de meteorit dedin?

dedim ya, isimlendirme konusunda berbatız, ama onlara da meteorit deniyor. her neyse, sistem olarak bu taş parçalarının içinden geçmemiz aslında bize ay'ın da bir "kuyruğu" olduğunu öğretti. 1998'de leonid meteor yağmurları sırasında gözlem yapan gökbilimciler ay'ın yüzeyinden sürekli sodyum saldığını, güneş'ten gelen ışığın bu sodyum atımlarını geriye doğru ittiğini, dolayısıyla insan gözünün pek göremeyeceği kadar silik bir kuyruğu olduğunu fark ettiler.

*** leonid meteor yağmurlarıyla ilgisi nedir?

taş parçaları ayın üzerine düşen sodyum miktarını artırdı, kuyruğun ışınımı arttı, algılanabilecek düzeye geldi.

*** leonidlerde sodyum varsa, o zaman bu meteorların kimyasal bileşimi hakkında da fikir sahibiyiz?

tabii ki, işin eğlenceli tarafı bunların kimyasal bileşimini ele veren şey: renkleri! gördüğünüz renkler metalik bileşimleri ile deli gibi ısınan havanın (plazma) etkileşmesi yüzünden farklılık gösterir. sarı renkli görmeniz "demir" olduğu anlamına gelirken turuncuya doğru kayarsa "sodyum"dur mesela, kırmızı da "oksijen" demek örneğin... bunları en güzel bolide gözlediğinizde fark edersiniz. bolide'lar muhteşemdir. örneğin bir reddit kullanıcısının ne olduğu bilmeden çektiği bolide: gif youtube
benim gördüğüm en muazzam bolide gökyüzünde önce 2 parçaya bölünmüş, parçalardan biri de 3 yeni parçaya ayrılmıştı. göremediğim en muazzam bolide ise gökyüzünde hayvan gibi parlamış ancak gözlem sahamı değiştirmek üzere yürürken yere bakındığım için kaçırdığım, yerde gölgemi görmeme sebep olmuş sinsi bir orioniddi.

*** abi sen de şarabı fazla kaçırına biraz sallıyor gibisin ama hadi bakalım. yetkili birine benzediğinden soruyom, hiç bunlara teleskopla bakılmıyor mu? nedir yani olayımız, çimenlere yayılıp şarap içmek mi hep? bunun için mi vergi veriyoz size?

bunlara teleskopla bakamazsınız. deminki gif'i gördüyseniz anlamışsınızdır, ama eskiden gökbilimciler şimdiki gibi tembel değildi, teleskoba ccd bağlayıp bilgisayar başında pineklemezdik, saatlerce okülerden bakar, yıldız arardık. gökyüzüne teleskoptan baktığın süre ne kadar fazlaysa, görüntüye bir meteor denk gelmesi olasılığı (çok çok düşük olsa da) artar. benim de 3 kez görmüşlüğüm vardır. bu ya olasılığın çok düşük olmadığının, ya da benim çok uzun süre teleskop kullandığımın bir göstergesidir. dedik ya, flört bizim de hakkımız, ikinci seçenek daha havalı gibi ha? ayrıca vergi dedin ve birazdan diyanet bütçesi istatistikleri sunan bir arkadaş türeyecek.

*** dur abi memleketi kurtarmadan ve vogonlar göktaşı temizliği ya da hes inşaatı bahanesiyle dünya'yı yok etmeden gözlem mevzusu hakkında bir şey daha sorucam. bunları gözlemenin bir saati yok mudur? sonuçta radyan noktası da doğup batıyor?

aslında her saat girer meteorlar atmosfere, ama gündüz pek göremeyiz yeterince parlak olmadıklarından, eğer radyan noktasının atmosferde (edit: atmosferde değil tabii, ufukta) olduğu bir saatte gözlerseniz (bulunduğunuz yere göre değişir tabii) çoook uzun kuyruklularını görebilirsiniz. bunlara earthgrazer denilir. ancak en çok sayıda göreceğiniz saat, yerel geceyarısını geçtikten biraz sonrasıdır, bu anda sizin dünya'da bulunduğunuz taraf meteorların bulunduğu taş yığını şeridine "kafadan dalar". bunu yağmurda fırtınaya doğru araba sürmeye benzetebilirsiniz, ön cam'a düşen yağmur damlası arka cama düşenden daha fazladır, ya da şemsiyeyle yağmurda koşarken önünüzün ıslanıp arkanızın kuru kalması gibi...

*** abi biliyom seni çok darladım ama bi soru daha sorup kaçayım. bunların bilimsel değeri nedir? şarap içip çimenlerde takılmak dışında bize ne katkısı var?

aslında bunun cevabı biraz karışık. temelde kuyrukluyıldızları anlamaya çalışma sebebimizle aynı. bunlar çok ihtiyar elemanlar, kimyasal kompozisyonları çok önemli, kuyruklu yıldızlar hakkında fikir sahibi olmamızı sağlıyorlar, dünya'da veya güneş sisteminde yaşamın oluşumu, suyun oluşumu hakkında fikir sahibi olabiliyoruz. biraz akraba sayılabilecek konudaki entryme yönlendirmem daha doğru olabilir: (bkz: #47016254)

*** kestirip atma beni şimdi, yani maksat şarap içip el ele tutuşmak?

evet öyle. çünkü bugün büyük gün. yılın yine o zamanı geldi. meteor yağmurlarının popülerleştiği, insanların bu konu hakkında şahsıma (ve meslektaşlarıma) yönelttiği soruların arttığı, her temel bilim konusunda (ve her tarih konusunda) olduğu gibi insanların soru sormaya çekindiği, çünkü kendi cehaletlerinin açığa çıkacağından endişelendiği bu dönemde soru soramayıp, bu doğa olayını (olması gerektiği gibi) bir açık-hava etkinliğine dönüştürdüğü, ama ardından sorularının çoğunu havada bıraktığı o dönem... evet yine bir meteor yağmuruyla karşı karşıyayız (t'was the night before perseids) ve insanlar heyecanlı... ancak insanların öğrenmeye çekindiği konularda soru soramaması onların ayıbı değildir, cehaletin bilmemek olmaması gibi. bu yüzden bu meteor yağmurlarını gözlememiz, insanlara ne işe yarayacağını bilemeyeceği bilgiler anlatmamız suyun nasıl oluştuğunu araştırmamızdan daha önemli olabilir. önce insanların soru sorabilme özgüvenini kazandırmamız gerekmektedir, tercihen bunu şarap ve açık havayla sağlıyoruz. bu özgüveni kazandırdığımızda soru soran sayısı artacağından, inanın bana, vergilerimizi sorgulayan insan sayısıyla birlikte dünya'ya suyun nereden geldiğini anlama olasılığımız da artacaktır.

not: bu entry 28 şubat 2016 ekşisözlük direnişi süresince katalanca olarak sunulmuştur. (bkz: bütün entry'lerini katalancaya çevirmek) bundan çok daha kaliteli yüzbinlerce entry bu süreçte yok olmuştur. bir zamanlar devletin milletini ebleh yerine koyması yasaktı, bazı yasaklar özlenebiliyormuş.

(hooker with a penis - 12 Ağustos 2015 22:16)