sinemanın sınırlarını genişleten filmlerden. 79 dakikalık imge bombandırmanı. sergei paradjanov'un başyapıtı, ermeni ozan sayat nova'nın iç dünyasını, korkularını, tutkularını ve ruhunun çektiği acıları, ortaçağ ermeni ozanlarının kullandığı semboller ve alegoriler üzerinden anlatıyor. daha ilk sahnede, parçalanan narın beyaz tülbente akan kan kırmızısı suyu yayıldıkça benzersiz bir film izleneceği anlaşılıyor. ekranda sayat nova'nın doğup büyüyüp ölmesini izlesek de, film bir biyografi değil. anlatılan bir hayat hikayesi değil çünkü ortada herhangi bir hikayeyi oluşturabilecek olay örgüsü yok. diyalog yok denecek kadar az ve kamera sürekli sabit. şarkılar ve sayat nova mısraları duyuyoruz. hatta tekrar tekrar farklı dillerde okunan bir dörtlük türkçe de okunuyor. filmi, kafa yormadan, sembolleri çözmeye çalışmadan, sırf paradjanov'un benzersiz görselliğine kapılarak izlemek bile yeterince büyüleyici. bu estetikte paradjanov'un bizzat el attığı kostümler ve dekorun katkısı büyük. aynı oyuncunun erkek - kadın ayırmadan altı farklı karakteri canlandırması da filmin mistik atmosferini yaratan öğelerden biri.

muhtemelen atom egoyan'ı, calendar'ı çekmeye iten bu filmdi. film öylesine güçlü ve öylesine yoğun ki, egoyan'ın köklerine duyduğu ilgiyi yaratan en önemli sebeplerden biri olduğunu düşünüyorum. en azından calendar'daki kilise çekimlerinde ve bitmek tükenmek bilmeyen koyun sürülerinde etkisi açık. zaten egoyan'ın en sevdiği filmlerden biriymiş.

(spider from mars - 7 Eylül 2006 22:22)

ermeni müziğinin en büyük kompozitör ve söz yazarlarından biridir. onun için ermenistan literatüründe ermeni müziğinin kralı tabiri de kullanılmaktadır. bazı kaynaklara göre 1712- 1795 yılları arasında bazılarına göre ise 1722 yılında tiflis’in sanahin köyünde doğmuştur. gezdiği yörelerden derlediği ezgiler ve eski eserlere getirdiği uyarlamalar ile günümüze ulaşan birçok ermeni ezgisine imzasını atan sayat nova bir ozan olarak sadece ermeni kültürüne değil gezdiği ülkelerin kültürlerinde de saygıyla anılan bir isimdir.
kilikya, iran, hindistan ve osmanlı topraklarında yaşamış ve buralarda eserler vermiştir. küçüklüğünde ailesinden gelen müzik sevgisi ile bu alana ilgi duyan sayat nova’nın asıl adının harutiyun sayakyan olduğu söylenmektedir. ozanın adının ermenliler arasında sayat nova’ya dönüştürüldüğü söylenmektedir. aynı zamanda iyi bir kamança virtüyözü olan sayat nova bu adı ile de kamança ile bütünleşmiştir. öyle ki kamança denince sayat nova, sayat nova denince de kamança akla gelmektedir.
ozanın bugün bilinen 220’ye yakın eserinin neredeyse tümü 19. yüzyılda notaya geçirilmiştir. bu da sayat nova’nın eserlerinin birçoğunun sözlü edebiyatta kaldığı kuşkusunu doğurur. northeastern üniversitesinden prof. leon janikian yaptığı bir araştırmada bu eserlerin sayısının bini bulduğunu belirtmiştir.
sayat nova uzun süre yaşadığı gürcistan’ın da şiir ve müzik kültürüne oldukça fazla katkıda bulunmuştur. ünlü ozan aynı zamanda birçok halk oyunu da derleyerek günümüze ulaşmasını sağlamıştır. gürcü ve ermeni tarihlerinde ana dilde ve halka özgü oyunlar ilk kez ortaya çıkmıştır.
sayat nova’nın bu konudaki ilk çalışması gürcü halk oyunları üzerne olmuştur. iran yöresi oyunlarından etkilenerek yarattığı bu yöresel oyunlar sebebiyle dönemin gürcü kralı ıı. heracle kendisini ülkesine davet etmiş. gürcü kültürü üzerine yaptığı çalışmlardan dolayı sayat nova’ya saray şairi ve müzisyeni ünvanı vermiştir. sayat nova’nın kralın kızkardeşi anna’ya olan aşkının kralı sayat nova’yı krallığın varisi haline getirmesinden korkutuğu için sayat nova 10 yılını geçirdiği gürcistan’dan uzaklaştırılmıştır. ermeni tarihinde çokdilli edebiyat yaparak ermeni kültürünü tüm kafkasya’ya duyuran kişi olarak da önmli bir yere sahip olan sayat nova'nın sanat yaşamı 1759 yılında sona ermiştir. bu tarihten itibaren heracle ıı’nin talimatı ile ülkenin çeşitli yörelerinde görev yapan sayat nova 1768 yılında karısı marmar’ın ardında dört çocuk bırakarak vefat etmesiyle sarsılmıştır. bu tarihten sonra ozan tiflis’teki hağbad manastırın'da görev yapmıştır. sayat nova 1795 yılında ağa mehmet han tarafından öldürülmüştür.

(autodafe - 1 Ağustos 2007 22:50)

rehmet pir üstâda köprü tikene
öten temeline bir daş düzeyir
el içün can çektim, ömrüm tükettim
mezerim qeysini qerdaş düzeyir

ne bülbülsen ki pervazın görünmez
mohubbet kesilmiş nazın görünmez
bende sayat nova yazın görünmez
yiten qelem almiş neqış düzeyir

"sayat nova: an 18th century trabaour", charles dowsett, 1996

(bulut83 - 31 Temmuz 2011 14:22)

izlerken insanda 3d minyatür hissi uyandıran film.

(rasseneur - 17 Nisan 2012 20:39)

-fotoğrafını çekmek veya resmetmek yerine filmini yapmak.

-tarih müzesi gezer gibi ereksiyon olmak.

edit: her gün yeni bişey öğreniyo insan valla ha. tableau vivant deniyomuş ona. öbürüne değil ona.

(portik - 30 Eylül 2012 09:12)

sergei paradjanov adli yonetmenin ermeni klisenini poetik bicimde anlatan sembolik, ikonik, enfes bir film. 1969 yapimi. o zamanin ussr'inda sansure maruz kalmis.

(lawn wrangler - 31 Mayıs 2004 02:48)

bu filmi seyretmek bir ortaçağ ortodoks manastırında konser eşliğinde çok güzel bir resim sergisi gezmek ve/veya bir etnografya müzesini ziyaret etmek gibi.

(ayserap - 2 Aralık 2018 14:38)

cikmazam kiliseden donmezem isa'dan sozunun sahibi asyali ozan. gürcü krali'nin kizkarde$ine asik olmu$, kiz verilmemi$, saraydan kovulmu$, aciyla manastira kapanmi$tir. $imdilerde adini boyacikoy kilisesi bunyesinde yer alan koro devam ettirmektedir. boyacikoy'de ozan'in resimlerini gormek mumkundur. derler ki sayat nova korosu $efi melik can efendi, ozan sayat'in aynaya yansiyan siluetiymi$, cok benziyolar, cok guluyorum.
(bkz: kamanca)

(ferit bocekoglu - 4 Ocak 2006 22:14)

ermeni bir sairin hayatinin siirsel temalarla canlandirildigi eski bir rus filmi, zamanina gore yarmish ama su an sembolik sayilabilecek bir eser, konu daha cok theatral performans diyebilecegimiz yaklasimlarla anlatilmaktadir.sozlukde ben yardim, asdim imge tanimam diyen arkadashlara sozluk olabilecek bi calisma

(plecxus - 5 Şubat 2002 23:07)

1969 tarihli sergei paradjanov filmi. zamaninda dini imgeler kullanmasi yuzunden sovyet sansurune takilmis, yonetmeni de bu yuzden hapislerde yatmistir.

(willy van der kerkhoff - 5 Şubat 2002 23:22)