türkçe'ye ilk çevirisi 1884 yılında "sehiv komedyası" adıyla olmuştur. (çeviren: mihran boyacıyan)

(geri yinekel - 20 Nisan 2009 01:13)

1592'de shakespeare, yanlışlıklar komedisi'nde bir karakterin şikâyetini belirtirken futbolu kullanıyordu:

'' sizin için bu şekilde dönüp duruyorum... beni futbol topumu sandınız? beni bir o tarafa bir bu tarafa tekmeleyip duruyorsunuz. bu görevim sürecekse, beni deriyle kaplamanız gerekecek.''^**

(thubal holoferne - 5 Mayıs 2010 16:44)

shakespeare'in ilk yazdigi oyunlardan biri.
"efendi olan ikiz kardeslerden biri" ve "bu varlikli ikizlere hizmetcileri olarak satin alinan kole ikizlerden biri" kaderin cilvesiyle bir tarafa, ikizlerin diger 2si de diger bir tarafa gitmislerdir. bir sekilde ayni sehire gelirler ve ortalik karismaya baslar.

(labirent - 21 Ağustos 2004 01:23)

arap harfleriyle iki tercemesi olan eser.

1884'teki "sehiv komedyası" mihran boyacıyan imzasını taşır.

osmanlı dönemindeki fransız kültürü baskısına karşı ingilizce'den (özellikle) shakespeare çevirileriyle tanınan örikağasızâde hasan sırrı bey'i hafife almamak gerekir.

(ki hazret nahit sırrı örik beyefendi'nin de pederleridir.)

hasan sırrı bey, bu kitabı "sehv-i mudhik" başlığıyla pek güzel terceme eylemiştir.

kütüphane-i ebüzziya serisinde, "kostantiniyye 1304" tarihiyle, "maarif-i umumiye nezaret-i celilesinin ruhsatıyla" notunu taşıyan kitap cep kitabı boyutundadir.

(ahmetfirat - 21 Şubat 2017 22:54)

shakespeare'in sürekli kelime oyunları yaptığını düşünürsek bu kitabın isminde de aşk tanrısı eros'a bir gönderme olduğunu görebiliriz.

(hey mr policeman - 6 Haziran 2017 19:30)

aynı web uygulamasını nlb arkasında yayınlayan ama aynı state'i paylaşmayan iki sunucudan mürekkep shakespeare komedyası.

(fu - 1 Mayıs 2018 22:27)

bu yıl devlet tiyatrolarının da sahneleyeceği shakespeare oyunu.efesli antipholus ve uşağı dromio'nun sirkuzalı(doğru mu yazdım?) adaşlarıyla yaşadıkları karmaşayı anlatıyor.

(m sartorius - 20 Ağustos 2005 12:06)

ingilizce özgün adı: the comedy of errors olan türkçeye (bkz: yanlışlıklar komedyası) olarak çevrilen, ünlü ingiliz yazarı (bkz: william shakespeare) tarafından yazılmış bir komedi oyunudur. bu oyun shakespeare'in oyun yazarlığı kariyerinin başlangıcında hazırlandığı oyunlardan birisi olup 1589 ile 1594 arasında yazıldığı sanılmaktadır.
bu oyun shakespeare'in komedileri içinde soytarılık ve hüviyet karışıklıkları, cinaslar ve söz oyunları çokça yer almaktadır. yanlışlıklar komedyası'nda shakespeare'in klasik tiyatronun üç birlik prensibine (zaman, mekan ve aksiyon birlikleri) uyduğu nadir iki oyundan birisidir (bu prensiplere uyan diğer oyunu fırtınadır.)

yanlışlıklar komedyası'nda iki değişik özdeş ikiz kardeşin karşılaşma hikayesini anlatmaktadır. sicilya'nin sirakuza sehrinden antifolus uşağı dromio ile birlikte efes'e gelirler. efes hem sirakuzalı antifolus'in ikiz kardeşinin efesli antifolus'un hem de uşağı sirakuzalı dromio'nun ikiz kardeşi olan ve efesli antifalus'un uşağı olan efesli dromio'nun yaşadıkları şehirdir. sirakuzalı ikizler efesli ikizlerin arkadaşları ve ailesi ile karşılaştıkları zamanlar ortaya çıkan hüviyet karışıklığı nedeni ile bir sıra çılgınca terslikler meydana gelmekte; yanlış yere dayak yemeler, enseste yakın baştan çıkartmalar, efesli antifolos'un hapse atılması ve (aldatma, hırsızlık, cinnet getirme ve şeytanların hakimiyetine girme şeklinde) suçlamalar ortaya çıkmaktadır.

yanlışlıklar komedisi; opera, müzikal oyun, tiyatro ve beyaz perde için adapte edilmiştir.

karakterler:
solinus- efes dükü
egeyon - sirakuza'lı bir tüccar
emiliya - tüccarın kayıp olmuş karısı, şimdi efes manastırı'nın baş rahibesi.
efesli antifolus ve sirakuzalı antifolus - özdeş ikiz erkek kardeş, egeyon ve emiliya'nin oğulları
efesli dromiyo ve sirakuzalı dromiyo - özdeş ikiz erkek kardeş, köleler, her biri kendi şehrinden olan ikiz antifalos'lara hizmetkar.
adriyana - efesli antifolus'un karısı
luciana - adriyana'nın kız kardeşi
luce - adriyana'nin mutfak hizmetçisi, nell diye de isimlendirilmekte (sirakuzalı dromiyo'nun tarifi ile “benimle evli olduğunu iddia eden dağ gibi deli bir et yığını")
balthazar - bir tüccar
angelo - bir kuyumcu
fahişe kadın - efesli antifolus'un metresi
birinci tüccar - efesli. sirakuzalı antifolus'un arkadaşı
ikinci tüccar - efesli. angelo'nun alacaklısı
doktor pinç - sihirle uğraşan bir öğretmen, din görevlisi, üfürükçü
gardiyan, muhafızlar, subaylar ve diğer görevliler.

bu oyunun olaylar örgüsü antik klasik latin yazarlarından, özellikle komedi yazarı (bkz: plautus)'un iki komedisinden alınmıştır.

bunlardan (bkz: menaechmi) isimli komediden aynı adı taşıyan iki ayrı özdeş ikiz kardeşin arasındaki hüviyetlerin karmaşıklığı konusu ve komik olan hayat kadını karakterleri alınmıştır. menaechmi oyununda ikizler antik yunanistan'da bulunan epidamus şehirden gelmektedirler. shakespeare ise ikizlerin asıllarını sirakuza ve efes olarak değiştirmiştir. özellikle olay mekanının efes şehrine aktarılması ingiltere'nin 16. yüzyıl seyircisinin kutsal kitapları incil'i iyi bilmeleri ve incil'de tarsuslu aziz pavlus'un efeslilere mektuplar kısmından çok iyi haberdar olmaları gerçeğine dayandırılmaktadır.

oyunun dayandığı ikinci komedi adı ise (bkz: amfitron) olup shakespeare bu eserden ikiz uşak veya köle karakterlerini almıştır. ayrıca evin hanımı yabancı ikizi evde ağırlamakta iken asıl kocasını eve girmekten alıkoyması bu komedinin ana bir temasıdır.

bu eserin yazılış tarihi tam belirli değildir. değişik düşünürler ve edebiyat kritikleri eserde bulunan ufak ipuçlarını kullanarak bu oyunun yazılışı için 1589 ile 1594 arasında bir tarih düşürmektedirler. bu oyunun ilk bilinen baskısı 1623 yılında shakespeare'in bütün eserleri toplayan birinci folyo edisyonundadır. oyunun sahnede temsili hakkında ilk kayıtlı kaynak 1594'te ve sonraki kayıtlı temsili ise 1604'tedir.

--- spoiler ---

konu:

sirakuzalı olmasına rağmen efes dükü'nün topraklarına girmiş olması dolayısıyla yargılanan egeon kendisine verilen bin mark cezayı ödeme imkanı olmadığı için idam edilmesi gerekmektedir ve bunun için efes'te hapishanededir. başından geçenleri ve üzüntülü geçen hayatını anlatmaktadır. genç yaşta evlenmiştir ve bir özdeş ikiz çocukları olmuştur. aynı bir fakir kadın da diğer özdeş ikiz doğurmuş ve egeon onun ikizlerini kendi ikizlerine hizmetkar-köle olarak satın almıştır. hemen sonra aile bir deniz yolculuğuna çıkmış ve bu yolculukta büyük bir fırtınaya kapılmışlardır. egeon kendini, bir oğlunu ve oğlunun kölesini geminin ana direğine; karısını ve ikizlerin diğerlerini ise geminin diğer direğine bağlatmıştır. egeon bir gemi tarafından karısı ise diğer bir gemi tarafından kurtarılmış ve birbirlerini bir daha görmemişlerdir. kendiyle birlikte kurtarılmış olan oğlu sirakuzalı antifolus, kölesi olan sirakuzalı dromio ile birlikte sirakuza'dan ayrılmış; kaybolan ikiz kardeşlerini aramaya çıkmışlardır. fakat oğlu sirakuzalı antifolus geri gelmeyince egeon'da onu aramak için efes'e gelmiştir. efes dükü, solinus, üzüntülü durumdan etkilenir ve egeon'a gereken para cezayı ödeyebilmesi için bir gün daha verir. ayni gün sirukuzalı antifolus kardeşini aramak için efes'e gelir. sirukuzalı dromio'ya para verir ve onu centaur (mitik yarı at yarı insan) adlı bir hana, orada kalmak için depozito yatırmak üzere yollar. çok az bir zaman sonra ikiz kardeşine aynen benzeyen efesli dromio gelir; sirakuzalı bu erken dönüşüne şaşırır; ama efesli dromio'nun ondan hiç para almadığını iddia etmesi onu daha da sersemleştirir. efesli dromio yemek için evine dönmesini ve karısının onu beklediğini haber vermesi de saşkınlığını artırır. sirakuzalı antifolus kölesinin kendiyle alay ettiğini sanarak onu dövmeye koyulur. efesli dromio sahibinin karısı adriana'nın bulunduğu eve yalnız döner. ona "kocasının" eve geri dönmeyi red ettiğini ve hatta bir karısı bile olduğunu kabul etmediğini bildirir. zaten kocasının kendini aldattığından şüpheleri olan adriana bu haberi şüphelerinin gerçek olduğuna dair kanıt sağladığını kabul eder. sirakuzalı antifolus, sirakuzalı dromio'yla buluşur. ama bu (sirakuzalı) dromio onun bir karısının bulmadığını söyler. dromio'nun önce bir şey sonra başka şey söylediğine kızan antifolus dromio'yu dövmeye başlar. tam bu sırada adriana koşarak gelir ve kocasının kendisini bırakmaması için antifolus'a yalvarmaya başlar ve adriana'nın kızkardeşi luciana'da kardeşine destek sağlar. sirakuzaların akılları iyice karışmıştır ve bütün olanları büyücülüğe yorarlar. buna rağmen kendilerine tüm yabancı olan bu iki kadınla birlikte ayrılırlar. efesli antifolus kendi evine döner; kapısını çalar. fakat içeride kapıda nöbet bekleyen sirakuzalı dromio kimsenin içeri girmesini kabul etmez. efesli antifolus çok kızıp kendi evinin kapısını kırmaya yeltenir ama arkadaşları onu bu işten vaz geçirirler. bunun yerine bir metresi olan bir hayat kadınıyla birlikte yemek yemeğe gitmeye karar verir. ev içinde sirakuzalı antifolus luciana'yı çok çekici bulmuştur ve ona kur yapmaya başlar. luciana ise kız kardeşinin kocasının kendine kur yapmasından şoke olmuştur ve hemen kardeşine durumu anlatmak için ayrılır. sirakuzalı dromio ise epeyce kilolu bir mutfak hizmetçisi olan nell'in "kendine" ait olduğunu öğrenir. sirakuzalı dromio nell'i "küre gibi yuvarlak olduğunu ve aynı bir coğrafya küresi gibi üstünde birçok ülkeler bulunduğu" için alaya alır. buna ek olarak çeşitli ülkelerin özelliklerine göre, ingilizce çift anlama gelen, bir sıra açık saçık alaylar yapmaya başlar. sirakuzalılar efes'ten ayrılmaya karar verirler. sirakuzali antifolus bir kuyumcu olan angelo'yu ziyaret eder. ondan bir altın zincir satın alıp hemen parayı ona getireceğini bildirir. efesli antifolus ise kendini evine almayan karısını bağlayıp dövmek için bir ip almak üzere efesli dromiyo'yu çarşıya gönderir. sonra efesli antifolus angelo ile karşılaşır ve kuyumcu ondan altın zencir için parayı hemen ödemesini ister. efesli antifolus böyle bir zincir satın aldığını reddeder. kuyumcu bu nedenle antifolus'u şikayet edip hapse atılmasını sağlar. tam bu sırada sirakuzalı dromiyo girer ve patronu ile kendisi için limandan ayrılacak bir gemide yer bulduğunu açıklar. aklı tam olarak karışan efesli antifolus, sirakuzalı dromiyo'yu adriyana'in evine gitmesini ve karısına para gönderip kendini hapisten kurtarmasını ister. bu isteği harfi harfine yerine getiren sirakuzalı dromiyo para ile geri döner. fakat parayı orada bulunan sirakuzalı antifolus'a verir. efeslinin metresi hayat kadını sirakuzalı antifolus'un takmış olduğu altın zinciri görür ve ona bunu hediye edeceğini söylediğini bildirir. sirakuzalı bunu reddeder ve kaçmaya koyulur. hayat kadını bu sefer antifolus'un delirip cinnet geçirdiğini sanıp bunu karısına bildirmeye karar verir. efesli dromiyo hapiste olan efesli antifolus'a gelir ve daha önce istemiş olduğu ipi verir ama bu efesli antifolus'u sanki delirtir. adriyana, luciana ve hayat kadını doktor pinç isimli bir sihirbazla ile birlikte, efesli antifolus'un büyü nedeniyle deli olmasını önleyip büyünün etkilerini ortadan kaldırmak için gelirler. efesli antifolus'u elindeki iple bağlayıp onu adriyana'nin evine götürürler. sirakuzalılar eve geri gelirler ve ellerinde yalın kılıçları vardır. herkes onların ipleri çözüp kaçtıklarını; buna çok kızdıkları için öç almak isteyeceklerinden korkup kaçarlar. adriyana uşakları ile gelir ve bu sefer de sirakuzalı antifolus'u yakalayıp "tekrar" bağlamaya hedeflidir. ama sirakuzalılar kaçarlar ve yakında bulunan bir manastıra sığınırlar. bu manastırın baş rahibesi onları ne olursa olsun korumaya kararlıdır. egeon'u idam edilmeye götürülmekte iken, egeon ve efes dükü girerler. adriana, dük'e manastır baş rahibesine emir vererek zorla kocasını geri vermesini sağlaması için yalvarmaya koyulur. bu sırada adriana'nin evinden bir başka uşak gelip efeslilerin iplerini çözdüklerini ve doktor pinch'e işkence etmeye başladıklarını haber verir. efesliler girerler ve adriana'dan şikayetci ve ondan davacı olduklarını dük'e bildirler. egeon kendi oğlu antifolus'u bulduğundan sevinçlidir ve onun cezayı ödeyip kendini idamdan kurtaracağını sanmaktadır. fakat efesliler kendini hiç tanımadıklarını söylerler. tam bu sırada başrahibe iki sirakuzalı ile birlikte gelir. herkes şaşıp kalır; durumu sonunda anlarlar ve günün karmaşık olayları da herkese bir anlam vermeye başlar. iki ikiz böylece birbirleri ile tekrar birlikte olmuşlardır. fakat oyun burada bitmez. baş rahibe kendisinin egeon'un karısı, emilia, olduğunu da itiraf eder. dük egeonu affeder. herkes ailenin tekrar birleşmesini kutlamak için manastıra gitmek üzere sahneden ayrılır.
--- spoiler ---

temalar ve kritik:

bu çok hafif konulu bir fars oyununa benzemekte ve birçok hafif fars oyununun tek amacı eğlendirmek olmakla beraber "yanlışlıklar komedisi" oyunu bir edebiyat eseri olarak içeriğinde çeşitli derin temalar da işlemektedir. oyunun başlamasının bir yaşlı adamın idam edilme bekleyişi ile bir ciddi konu ile olması oyunun ciddi konulara eğilmeye hedeflendiğine bir işaret olmaktadır. işlenen ciddi temalar arasında "görüntü" ile "gerçek" tezadı, "zaman", "rastlantı" ve "aşk" temaları açıkça görülür. oyun bir kişinin kimliği konusuna; nasıl görünüş, isim veya kişinin hareketleri ve kararlarının diğerleri tarafından kişiliğin belirlenmesine destek sağladığı sorunlarına eğilmektedir. ikizlerin ayrı ayrı hareketlerinin onların delirdiklerine ait hükümler çıkarılması da "delilik" kavramına kritik bir bakıştır. egeon'un affedilip ailesine kavuşması ile oyunun sonucunun sadece şakacı olmakla kalmayıp "mutluluk" olduğu da bilinmektedir.

bu oyunun bir özel karakteri de aegon'dur. birinci perdede açıklama yapan 421 sözcükten oluşan açıklama konuşması tiyatro oyunları arasında en uzun sırf girişte açıklama yapma konuşmalarından biri olmaktadır. aegon bundan sonra son sahneye kadar hiç görünmemektedir.

ingilizce aslından türkçe'ye çevirileri:

sehiv komedyası. çev. mihran m. boyacıyan. istanbul: civelekyan matbaası, hicri 1302.

sehv-i mudhik. çev. hasan sırrı. kostantiniyye, hicri 1304.

yanlışlıklar komediası. çev. avni givda. ankara: maarif vekâleti, 1943.

yanlışlıklar komedyası. çev. bülent bozkurt. istanbul: remzi kitabevi, 1993.

yanlışlıklar komedyası. çev. avni givda. istanbul: milli eğitim bakanlığı yayınları, 1999.

yanlışlıklar güldürüsü. çev. avni givda. yay. haz. ve sadeleştiren: egemen berköz. istanbul: cumhuriyet yayınları, 2000.

(teremekcisi - 18 Aralık 2018 22:00)

bizde genellikle yanlışlıklar komedyası adıyla bilinen oyundur. komedi değil komedya diye tercüme edilmesinin nedeni de oyunun ilk çağ'da geçmesidir. (hatta yamulmuyorsam suriye ve efes arasında)

http://www.gutenberg.org/dirs/etext97/1ws0610.txt adresinde eserin tamamı mevcuttur.

(matarama su ko - 19 Mayıs 2006 22:06)

shakespeare'in hiç bir zaman eskimeyecek bir kurgu ve hikâye ile yazdığı, ilk oyunlarından biri.

(berhudar ol evladim - 18 Haziran 2006 20:16)