fransiz devrimi’nin ardindan bir jakoben olarak maximillien robespierre’i destekleyen jacques louis david, 1794 darbesinde robespierre ve yanda$larinin devrilmesiyle hapse girer. ancak koyu bir kraliyet destekcisi olan eski e$inin ricasi dogrultusunda hapisten kurtulan david, yogun bir bicimde ugra$tigi politikayi icinde bulundugu ko$ullarin da zoruyla bir kenara koyar ve esas i$i olan resim sanati uzerinde yogunla$ir. olgunluk doneminde, boyle bir yogunla$manin getirisi olarak bu enfes eseri ortaya cikarir. hapise girdigi 1794’lu yillardan resmi tamamladigi 1799’a kadar muhtemelen buyuk bir gayret sarfetmi$ olmalidir cunku resmin devasa boyutlari ve her bir karesindeki harikulade ayrintilar uzerindeki ozenli ugra$lar bizleri bunu du$unmekte hakli cikarir. bircok kaynakta resmin ismi intervention of the sabine women olarak gecer ki, burada ki intervention olumlu mudahale manasina gelip, david’in hapisten ciki$i surecinde eski e$inin olumlu mudahaleleri de resmi diger bir acidan anlamli kilar, hemen ekleyelim, resimde hayat bulan efsanenin ana fikri ile e$inin mudahalesi arasindaki bu yakin ili$ki sayesindedir ki ressam david, eseri eski e$ine ithaf eder.

bu resmi diger david eserlerinden ayirip, hak ettigi ust bir noktada konumlandirmak gerekir. amiyane bir tabir kullanmak gerekirse, david david olali bizlere boyle gorkemli bir sanat $oleni sunmami$ti. resim her $eyiyle fevkaladedir. eski roma’ya dair olan efsane her $eyiyle david’e hitap eder niteliktedir. o yuzden bu enteresan hikayeyi derhal, biraz futursuzca olacak ama, aktarmak isterim. yine bayagi eskilere gidiyoruz ancak bu sefer yolumuz, helen topraklarina degil roma tarafina du$uyor ya aslinda henuz roma’dan bahsetmek de pek mumkun degil. romulus alba longa bolgesinde roma $ehrini henuz kurmu$tur ve dogal olarak romalilarin lideridir. ancak buyuk bir sorun vardir, romulus’un taze $ehri roma’da hic kadin yoktur. pek tabi ki ileriye donuk hayallerle kurulan $ehrin gelecegi icin kaygilanan romulus’un aklina bir fikir gelir. roma’nin kurulu$u $erefine bir festival duzenlenir ve kom$ulari olan sabine kadinlari da festivale cagirirlar. ancak festival bitiminde onlarin koylerine donmelerine izin vermez. i$te bu sabinelerin arasinda, liderleri tatius’un hizi hersilia da vardir ve romulus onu kendine e$ olarak secer. bu olaylarin ardindan uc yil gecmekle mesele zamana$imina ugramaz, sabineler, intikam duygulariyla sava$mak uzere roma’ya gelirler ve sava$ ba$lar. david usta da i$te tam bu noktada cektigi du$unsel pozunu resmetmek uzere fircasini eline alir.

resimde on planda uc adet ozne benim dikkatimi cekiyor. bunlar romali lider romulus, sabine lider tatius ve tatius’un kizi, romulus’un e$i hersilia. meselenin vahameti cok acik degil mi? bu tablo bize, yine diger bir david eserinden, a$ina.^* aradan gecen uc yilda oyle veya boyle bir aile kurmu$ olan sabine kadinlari, sava$anlarin bir tarafinda e$leri, diger tarafinda da babalari ve karde$leri ile kar$i kar$iyadirlar. kazananin olmayacagi bir diger sava$ ornegi daha... i$te bu yuzden hersilia, babasi ile e$inin arasina girerek, onlari bari$a davet eder. cocuklarini kapan sabine kadinlari hemen sava$ meydanina ko$arlar ve taraflarin arasina girerler. romali buyuk tarihci titus livius, bu ani $oyle aktarir;
“this was the moment when the sabine women, the origin cause of the quarrel, played their decisive part…. they braved the flying spears and thrust their way in a body between the embattled armies. they parted the angry combatants; they besought their fathers on the one side, their husbands on the other, to spare themselves the curse of shedding kindred blood.”

arka planin savsaklanmamasi, ozene bezene resmedilmesi de takdire $ayandir. diger resimlerinde arka plan hem geli$i guzel cizilmi$tir hem de on plani destekler nitelikte degildir, misal verecek olursak, antik cagin ha$metinin, arka planda tek ton cizilen sutunlarla aktarilmasi gibi. oysa les sabines’in arka plani, alelade tali bir rol oynamaz, on plandaki anlatiyi destekleyen esasli tali veya asli unsurlardandir benim nazarimda. havaya kaldirilmi$ mizraklar, onlarin onundeki bebekler, gorkemli burclar…

david’in kaybettigi prestiji ona geri kazandiran ve onu napoleon bonaporte’in birinci ressami mertebesine yukselten bir eserdir bu. dedik ya kazanani olmayan sava$in resmedili$idir, kazanan olmayinca da her bir noktasi e$it degerde muameleyi gormu$. juvenalis der ki, ‘’difficile est satyras non scribere’’*, ancak bu resmin guzelligi kar$isinda zoru ba$armam pek zor olmasa gerek.

* ‘’yergi yazmamak zordur.’’

resim icin;
http://www.epdlp.com/cuadro.php?id=253

(bcm - 8 Aralık 2004 17:45)