turkiyede bir an once sahnelenmesini beklendigimiz oyun zira bir mimarlik jurisini konu yapan bir metni izlemek meslekle alakali yada degil herkes icin yasanmasi gereken bir deneyim ...

daha etrafli bir anlatimla;

newyorklu oyun yazari oren safdie’nin iki superstar yasli mimarla dalkavuk bir danismana yuzme havuzu projesini sunan koreli bayan mimarin gercek yasama katkisi olan binalarin degil ,mimarlik disiplininde evrim olusturan binalari isteyen juriye kabul ettirme kaygisiyla insanlari amac yapisini savunmasini konu eden hampstead’deki new end tiyatrosunda sahnelenen oyunu...

oyunda kurban olan ogrencinin dahi sempatik olmamasi elestirmenler tarafindan oren'in 70 li yıllarda israilde yine bir superstar mimar^* olan babasinin etkisi oldugu,onunda new york columbia universitesi nde mimarlik okumasina baglanmis...

boyle bir psikolojide basindan mimarlik egitimi gecmis yada eskaza mimari jurilerden birine sahit olmus alakasiz insanin bile buna dair oyun yazarken farkli bir egilim gostermesi mumkun olamaz sanirim zira kieran long’un ''bir mimarlik okulunda proje jurisi sahnelenen bir oyunun insani aciticak kadar bildik bir gosteri'' oldugunu soylemesi bosuna degil...

oyunda gaddar erkek egolariyla elestirilen bayan ogrencinin projesinin kritikleri insani bir bina yapmaktan ote teknoloji felsefe ve psikoloji arasinda yok olup gitmesi asinai bir durumdur.kimi zaman elestri yapmis olmak icin zirvalayan bir yere varmayan dalkavuk asistanlar,kendi projenin elestirmeni ol bakalim diyip yapici tutumun ardindan pragmatik cevaplarla kesilen sunumun,ogrenciyi elindeki mali kendi inanmadigi icin satamayacak kapi önü pazarlamacisina donusturmesi,hem tasarim , muhendislik , teknoloji hem sosyoloji felsefe ve psikolojiyi kapsayan bir disiplinin birde musteriye karsi ki jurilerde bu gorevi hocalar aliyor ,satis uzmani cogu zamanda ekonomist kimligine burunulup savunulmasi cok yipraticidir,juri oncesi hazirligin halihazirda fiziksel ve ruhsal olarak bitirdigi körpe bunyenin ana dili olmayan bir dilde^* kilic elde tartisir durumu gercek hayat kesitinden ,konsantre bir travmadan fazlasi degildir.

okul doneminde ve sonrasinda is hayatinda maruz kalinan bu travmanin ki cogunlukla beraber calistiginiz insanlarla on hazirlik asamasindaki stratejik catismalarda eklenirse ,bir oyunla onunuzde sahnelenmesine ne kadar dayanilir,izlemesi ne kadar hos olur bilinmez ama meslekle alakasi olmayan insanlarin tecrube etmesi gereken bir deneyim yinede...

asama asama bir insanin nasil coktugu gozlemleyebileceginiz ve yaklasik 15 dakikaya tekabul eden zamanda nasil tersine bir evrim gerceklesitigini bir sure sonra cenin psikolojisine girilisine sahit olabileceginiz nadir olaylardandir hayata dair...

.

.

daha ehlileştirilmis birkac misal:

juri karsiniza gecer yaklasik 7-8 sensei hoca bir okadar da asistan,daha ilk dakika da hocalardan biri kalkar projeye burnunu degiricek kadar yaklasip kisa bir sure inceledikten sonra;

-gercekten mimar olmayi dusunuyor musun^* ?

-e ben simdi anlatima baslayayim isterseniz benim konseptim^*...

-konsept bir kavrama objeye referans vermektir,konseptim inek diyip oraya inek koymak degil mesela ben sana öküz desem semal sekil mi kastediyorum egilimine referans mi veriyorum alt metin okusaniza^*!!

-ama tasarimin gerekliligi^*....

-birak simdi tasarimi kentsel yaklasimindan bahset ,5000 olcekten nasil yaklastin ,goz sınırınızı asin genis dusunun demiyor muyuz size,yurudugunuz sokagimi algiliyorsunuz siz sadece^*?!

-a tabi simdi soyle yaklastim.. istanbulun genel yapisi bolgesel projenin konumu^*...

-gec konumu ,bolge halkinin psikolojik sosyo ekonomik egilmleri^*?

-kulturel egilim soyleyken ihtiyac duyulan program psikolojik acidan^*...

-bina konumunun arac trafigine etkisinin farkinda misin sen,istanbul gibi yerde hemde ,ehliyetli insanlarsiniz nasil araba kullaniyorsunuz ters yonden girisi nasil verdin^* ?!

-arac trafigi binanin tasarimina^*

-sen buna tasarim mi diyorsun^*?!!

-ama muhendisligi bunu gerektirirken bir yandan sanatsal endiseyide koru^*...

-bu mu muhendislik kac m aciklik gectin ustelik celik sistem catiyi nasil oturttun sen buraya ,nasil hesap kitap bu^*?!

-aslinda bina icinde sirkulasyona bakarsaniz mekanlarin konumun gereklilikleri yuzunden^*...

-islak hacimlari ve cekirdekleri nasil yerlestirdin dusey ve yatay shaftlar calismiyor hayatinda hic asansore binmedin mi taşradan mi geldin sen^*?!!

-ama kapi acikliklari pencere konumlari isi kaybi 1/5 detaylarim^**

-boyle izolasyon olur mu bu çözüm kaca patlar sen biliyormusun,musteriye nasil kabul ettiriceksin^*?!

-zaaflarina oynarsam bunun getirisinin fazla oldugu mesela..ben..kabul etmez mi ..hmm yani siz kabul edin simdilik^*

..................

cogunlugu amerikada ve diger ulkelerde okumus calismis hatta isim yapmis hocalarin karsisinda:

-denizden gelen ruzgari kesmemek icin amorf konumlandirdigim binanin bir digerine referans vermesi bir cesit art neu temasi verirken ayni zamanda provakatif ve levyginasyon^** etkisiyle...
-senin yaklasimini cok organik ve gragonist^*** bulmakla beraber ...

..................

yasam sadece onlarin yasadiklari gibi bir idraka sahip hocalarla kritikte:

-bu asansor yan mi cikiyor,dikey sirkulasyonun yamuk?
-a sey..ehem^*
-eiffel kulesindekine benziyor bu asansor, cıkarken görmüssündür mutlaka
-ne nasil^*?!
-yana dogru megil ediyor, gördün dimi^*
-a yok hocam ben merdivenle ciktim^**
-aferin oglum^*

(gomez de riquet - 6 Şubat 2007 19:10)

premier'i 2001'de malibu'da yapılan bu oyunun paralel versiyonları msgsü mimarlıkta her juri dönemi sahne almaktadır...

(cyco - 11 Nisan 2009 23:17)

(bkz: private fears in public places)
(bkz: alain resnais)

(wolfgang amadeus - 13 Eylül 2010 06:47)